Ada soğanı,
kuşkonmazgiller ( Asparagaceae ) familyasından, çok yıllık, büyük soğanları olan, beyaz çiçekli ve otsu bir bitkidir.
Akdeniz ikliminin görüldüğü Ege ve Akdeniz bölgelerimizde, denize yakın yerlerde yetişmektedir. Besin olarak yediğimiz soğanla (
Allium cepa ) akraba değildir. Ağostos ayının sonlarında ve eylül ayı içinde, sonbahar yağmurlarından önce çiçek açar. Çiçekleri oldukca gösterişlidir, arıları ve kelebekleri çeker. Yaprakları çiçek açtıktan sonra, kışa doğru oluşmaya başlar. Rozet halinde, şerit şeklinde ve koyu yeşil renklidir.
Bitkinin adı, bazı Türkçe kaynaklarda ( literatürde ) 'kum örümcekotu' olarak belirtilmiştir. Ancak halk arasında bu isim pek kullanılmamaktadır, bu nedenle ben de halk arasında kullaılan yaygın adını tercih ettim. Bitki ayrıca bazı yörelerde, halk arasında;
Ak soğan, Ayı soğanı, Loteşir soğanı, Nuteşir soğanı, Ölü soğanı, Şalkaba,
Pampamfiyak, Yontraş,
Zıpkın,
Pabuç ağusu, Öksüzmehmet,
Olsüzoğlan, Nülü,
Notaşır ağusu, Notraş,
Kocakulak ağusu, Ayıkulağı, Ağu / ağı,
Bambampiyak / Bambamfiyak ağusu gibi adlarla da bilinmektedir.
Ada soğanı, agave bitkisi gibi 50 - 150 cm boyundaki bir çiçek sapı üzerinde, salkım halinde, aşağıdan yukarı doğru çiçek açmaktadır. Çiçekler yıldız şeklinde olup, beyaz renkli ve yeşilimsi damarlıdır. Meyve, kapsüldür, tohum siyahtır.
Ada soğanı tıbbi bir bitkidir, soğanları eczacılıkta kalp kuvvetlendirici ve diüretik ( idrar söktürücü ) ilaçların yapımında kullanılır. Ancak bitki zehirli olduğundan, uzman bir kişiden yardım almadan kesinlikle kullanılmaması gerekir.
Ada soğanı, yukarıda belirtiğim gibi çok zehirli olduğundan yenmez. Doğrusu buna sevindim, yoksa insanlar çoktan neslini tüketirdi. Düşünün her biri 1 - 2 kg gelen bir soğanı kim bırakır? bu pahalılıkta!
Bitkinin bilimsel adı da bir haylı karışık. Bazı kaynaklar bitkinin botanik adını; Kuşkonmazgiller ( Asparagaceae ) familyasından Drimia maritima / Kum örümcekotu olarak belirtirken, bazı kaynaklarda ise; Zambakgillerden ( Liliaceae ) familyasından Urginea maritima, Scilla maritima / olarak belirtilmiştir. Tür adı ( maritima ), bitkinin denize yakın yerlerde yetiştiğini işaret etmektedir. Nitekim ada soğanı, denize yakın, dere kıyılarında, nemli ve kumlu topraklarda ve güneşli yerlerde daha çok yetişmektedir. Tohumdan ve soğanla ürer.
Bir kaç yıl önce bahçeme diktiğim ada soğanı çiçe açtı. Bu nedenle, bu güzel çiçekli bitkimizi tanıtmak istedim. Sürçu lisan ettiysek affola. Bitkilerimizi tanıyalım, sevelim ve koruyalım.
 |
| Ada soğanı, Kum örümcekotu ( Drimia maritima ) |
 |
Ada soğanı bitkisi - çiçeği ( Drimia maritima )
|
 |
| Ada soğanı - Doğadan ( Drimia maritima ) |
 |
Ada soğanı bitkisi ve çiçeği ( Drimia maritima )
|
 |
| Ada soğanı bitkisinin soğanı |
 |
Ada soğanı bitkisinin çiçeği
( Drimia maritima )
|
 |
Ada soğanı bitkisinin tohum kapsülleri
( Drimia maritima )
|
 |
Ada soğanı bitkisinin yapraklı hali
( Drimia maritima )
|
Kaynaklar: Wikipedia, Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr.Ertan Tuzlacı ), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü (
Turhan Baytop )
