JAPON KAMELYASI ( Camellia japonica )

Japon kamelyası, genel görünümü 
Camellia japonica / Taşbaşı Parkı, Giresun 

Japon kamelyası ya da kısaca kamelya, çaygiller ( Theaceae ) familyasının kamelya ( camellia ) cinsine mensup, herdem yeşil çalı ya da ağaç  formlu bir bitkidir. (  bazen 10 - 15 metreye kadar boylanabilir ) Çin, Kore ve Japonya'ya özgüdür ancak süs bitkisi olarak dünyaya dağılmıştır. Ilman iklimlerde yetişir. Eski çağlardan beri Çin, Japonya ve Kore'de bahçelerde  süs bitkisi olarak yetiştirilmiştir. Tohumlarından yağ, yaprağından çay elde edilir. Ayrıca boya ve kozmetik sanayinde kullanılır.   

Cins adı, doğa bitkileri üzerinde çalışmalarıyla tanınan Çek Georg Joseph Camel ( 1661 - 1706 ) atfen verilmiştir.  Epitet ( tür adı )  doğal olarak yetiştiği topraklara ( Japonya ) atıfta bulunur. 

Kamelya ( camellia )  cinsine mensup bütün dünyada 350 kadar bitki türü vardır. Bunlardan başta  Japon kamelyası ( Camellia japonica )  olmak üzere  kış kamelyası ( Camellia  sasanqua )  gibi bazı  türleri, melezleri  ve çeşitleri   süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Japon kamelyası çiçeği ve tomurcuğu 
 ( Camellia japonica )  

Camellia japonica ( Süs kamelyası ); Yukarıda da söz ettiğim gibi bütün dünyada en çok  yetiştirilen kamelya ( camellia )  türüdür. 30.000 kadar çeşidi olduğu belirtilmektedir. Kış sonuna doğru ve ilkbaharda, fincan, şakayık, anemon,  gül gibi değişik   şekillerde  beyaz, pembe ve kırmızı renklerde  muhteşem  çiçekler  açar.  Yaprakları parlak, yeşil renkli,  kalın ve meşin gibi serttir. Meyve, iri tohumlu bir kapsüldür.  İstanbul ve yurdumuzun kuzey kısımları için uygundur. 

Çin kamelyası / Çay kamelyası  ( Camellia sinensis )
Yapraklarından çay yapılan değerli bir  kamelya türüdür. 

Bazı kamelya türleri ise çay,  yağ, boya ve kozmetik sanayinde kullanılır. 

Çay kamelyası, Çin kamelyası  ( Camellia sinensis ):   Yapraklarından çay elde edilir, bu nedenle ticari öneme sahiptir. Beyaz çiçeklidir. Doğu Karadeniz Bölgesinde  yetiştirilir. 

Yağ kamelyası  ( Camellia olifera ):  Tohumlarından elde edilen  yağ,  yemeklik olarak ve kozmetik sanayinde kullanılır. Çin, yemeklik yağ ihtiyacının büyük bir kısmını kamelya yağından karşılar.

Japon kamelyası, kışları fazla soğuk geçmeyen yerlerde asitli, organik madde bakımından  zengin, iyi drene edilmiş nemli topraklarda ve yarı gölge yetişir. Kurak yerleri ve kireçli topraları sevmez. Fazla sıcak  ve rüzgardan olumsuz etilenir. Yazın bol su ister, yaprağına su  püskürtülmesini sever. Çiçek açtıktan sonra budanır,  geç budanırsa tomurcukları kesildiği için çiçek açmaz. Daha çok bahçelerde peyzaj çalışmalarında kullanılır, büyük saksılara da dikilir. 

Uzun ömürlü ve dayanıklı bir bir bitkidir. Japon'yada  500  yıllık olanlar vardır. Fazla bakım istemez.  Tohumla, çelikle ve aşı ile üretilir. 

 Alabama ( ABD ) eyaletinin resmi  çiçeğidir. 

Japon kamelyası çiçeği 
( Camellia japonica ) 

Japon kamelyası, çiçeği, yaprağı ve meyvesi
 ( Camellia japonica )

Japon kamelyası ( Camellia japonica )

Japon kamelyası ( Camellia japonica )

Kaynaklar: Wikipedia. Süs ve Sera Bitkileri ( Atilla Odabaş ). Gardenia.  net. Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ) 

GÜLHATMİ ( Alcea rosea )

Gülhatmi çiçeği   ( Alcea rosea ) 

Ebegümecigiller ( Malvaceae ) familyasının  alcea ( eski cinsi althaea )  cinsini oluşturan bitki türlerine genel olarak hatmi denir.  Cins adı  eski Yunanca ' şifa verici, iyileştirici'  anlamına gelir.  Eski çağlardan  beri halk tıbbında,  bazı hastalıkların  tedavisinde kullanılmıştır.  Özellikle çiçeklerinden yapılan çay solunum yolu ve sindirim sistemi rahatsızlaklarında kullanılır ( öksürük ve  boğaz ağrısına iyi gelir ). Genç yaprakları pişirilerek, meyveleri ve çiçekleri çiğ olarak  yenebilir. 

Alcea  cinsinin dünya üzerinde 80 kadar türü bulunmaktadır. Yurdumuzda bunlardan 18 türü  doğal olarak  yetişmektedir.  Tek veya çok yıllık olabilen  bu bitkler otsu olup, kışın toprak üstünde kalan kısmı  kurur.  

Bunlardan Alcea rosea ( eski adı Althaea rosea ),  çiçekleri güzel olduğu için bütün dünyada yetiştirilen popüler bir süs bitkisidir. Anavatanın Türkiye ve Batı Asya olduğu sanılmaktadır ancak yetiştirildiği çoğu ülkelerde doğallaşmıştır, hatta bazı ülkelerde ( ABD ) istilacı kabul edilir.  Ülkemizde  gülhatmi, hatmi,  fatmagül, gülfatma, karafatma,  gül çiçek, hire ve  deve gülü gibi adlarla   bilinir. 

Beyaz çiçekli gülhatmi ( Alcea rosa ) 

Gülhatmi ( Alcea rosea ),  eskiden beri yetiştirilen geleneksel çiçeklerimizden biridir.  Ilıman iklimlerde yetişir, güneşli, nemli, organik maddece zengin, killi, kumlu toprakları sever, kuraklığa dayanıklıdır.

Boyu bazen 2 metreyi  geçer, bu nedenle 'devegülü' de denir. Yaprakları büyük, loblu ve tüylüdür, ilk yıl toprak üstünde rozet oluşturur. Yaz  boyunca çan / huni  şeklinde parlak renkli ve  gösterişli  çiçekler açar.  Çiçeklerinin rengi toprağının özelliğine göre kırmızı, pembe, beyaz, sarı ve mor renklerde olabilir. Killi topraklarda açık renkli çiçek açar. Bazı kültür çeşitlerinin  çiçekleri  katmerlidir. 

Gülhatmi, bahçelerin  kötü görünen yerleri için ideal bir bitkidir, duvar diplerine daha çok dikilir.  Fazla bakım istemez, hızlı büyür.  Yol kenarlarında, boş arazilerde kendiliğinden yetişir. 

Yetiştirilmesi çok  kolaydır, tohumla, çelikle ve kökten ayrılarak çoğaltılır. Dökülen tohumlarından biter.

Kışın yapraklaıını döken  çalı formlu bir süs bitkisi olan Hibiscus syriacus'a ya,  çiçekleri hatmi çiçeğine benzediği için   Ağaç hatmi  denir. ( Mavi yazıyı tıklıyarak bu bitkiyi tanıyabilirsiniz.)

Gülhatmi çiçekleri ( Alcea rosea  ):

Gülhatmi çiçekleri ( Alcea rosea ) 

Gülhatmi çiçeği - meyve  ( Alcea rosa ) 

Su içine  konmuş gülhatmi çiçekleri.
 ( Alcea rosea ) 

Gülhatmi çiçeği - tohumu ( Alcea rosa ) 

Gülhatmi ( Alcea rosea ). Çiçek ve tohum kapsülü 

Gülhatmi çiçekleri ( Alcea rosea )

Gülhatmi çiçeği ( Alcea rosea )

Gülhatmi - yaprak (  Alcea rosea )
( Büyük, loblu ve tüylüdür. ) 

Gülhatmi - meyve ( Alcea rosea ) 

Hatmi çiçeği ( Alcea rosea )

Hatmi çiçeği ya da gülhatmi  ( Alcea rosea )

Kırmızı renkli  hatmi çiçeği
 ( Alcea rosea )

Beyaz renkli hatmi çiçeği
 ( Alcea rosea )

Pembe renkli hatmi çiçeği
 ( Alcea rosea )

Hatmi çiçeğine halk arasında fatmagül / gülfatma da denir.
 ( Alcea rosea )

Deve gülü, Yabani hatmi çiçeği   ( Alcea pallida )
( Doğadan )

Katmerli gülhatmi çiçeği ( Alcea rosea ) 

Kaynaklar: Türkçe Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ). Gardenia net.