PERU SÜMBÜLÜ ( Scilla peruviana )

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )
Bitkinin genel görünümü. 

Bilimsel adı 'Scilla peruviana' olan Peru sümbülü, Kuşkonmazgiller ( Asparagaceae )  familyasının sümbülcük ( scilla ) cinsine mensup, çok yıllık,  soğanlı ve  otsu bir bitki türüdür.  Çiçekleri gösterişli olduğu için, süs bitkisi olarak dünyaya  yayılmıştır. Peru sümbülü,  Portekiz soğanı, Küba zambağı, Adasoğanı, Portekiz adaçayı gibi adlarla  bilinir. 

Scilla cinsinin bir çoğu süs bitkisi olarak yetiştirilen 100  kadar türü vardır. Bunlardan çoğu  Avrupa, Afrika ve Orta Doğu'da yetişir.  Daha çok mavi renkli, çan ya da yıldız şeklinde çiçek açarlar. Az da olsa başka renklerde ve sonbaharda çiçek açan türleri de vardır. 

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )  bitkisinin tohum kapsüller. 

Peru sümbülü ( Scilla peruviana ) ismine rağmen Peru'ya özgü değildir. Batı Akdeniz'e özgü bir bitki  türdür ( Fas, Cezayir, Tunus , İspanya, Portekiz, İtalya ).  İlkbaharda, koyu mavi renkli gösterişli  çiçekler açar. Uzun bir çiçek sapı  ( 40 cm ) vardır, pramit şeklinde salkımlarda yıldız şeklinde toplu halde  çok fazla çiçek bulunur. Yaprak, uzun, şerit şeklinde ve koyu yeşil renklidir, soğandan  çıkarak rozet oluşturur ve  çiçek açtıktan sonra yazın  kurur.  Meyve, çok tohumlu bir kapsüldür.  

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )

Peru sümbülü, subtropikal ve ılıman iklimlerde ve güneşli ya da  yarı gölge yerlerde  yetişir. Fazla sıcağı ve güneşi sevmez, dona karşı hassatır, daha soğuk bölgelerde  saksıda  yetiştirilir.  Büyüme zamanı, düzenli  sulama ister,  yeterince sulanmazsa  yaprakları sararır.  Verimli, humus bakımından zengin,  drenajı iyi,  nemli  toprakları  ve güneşli - yarı gölge  yerleri sever.  Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez. Bahçede ve saksıda yetişir. tohumla ve soğanları bölünerek  üretilir. Dikkat: Bitkinin bütün kısımları zehirlidir. 

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )

Peru sümbülü - çiçeği  ( Scilla peruviana )
Yakın çekim. 

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )

  

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )

Yurdumuzda doğal olarak 8'i endemik olmak üzere 18 sümbülcük ( scilla ) türü yetişmektedir. Bunlardan  Türkçe adı Dağ soğanı olan Scilla hyacinthoides ( aşağıda ), Orman sümbülü ( Scilla bifolia ) ve Türkiye'ye özgü bir bitki olan Karyıldızı ( Scilla sardensis )  süs bitkisi olarak da yetiştirilir.  

Yurdumuzda Doğal Olarak Yetişen  Bazı Sümbülcük ( scilla ) Türleri:

Güzsümbülü ( Scilla autumnale )
Sonbaharda çiçek  açar ( Seferihisar / İzmir ) 

Gül sümbülü ( Scilla rosenii )
Posof / Ardahan 

Orman sümbülü ( Scilla bifolia ). İki veya üç yapraklıdır. 
Seferihisar / İzmir  

Gökçekarlık, Karyıldızı ( Scilla sardensis / Chionodoxa sardensis )
Endemik, yıldız şeklinde, merkezi beyaz mavi renkli çiçeklidir. Endemiktir.
Kemalpaşa / İzmir   

Dağ soğanı ( Scilla hyacinthoides )
Büyük soğanlı, mavimsi - mor çiçekli  bir bitkidir. 
Yetiştirme, populer bir süs bitkisidir.  

Kaynaklar: Wikipedia.Süs ve Sera Bitkileri ( Atilla odabaş ). 

KROKOSMİA ÇİÇEĞİ ( Crocosmia )

Krokosmia ya da Afrika yıldızı  ( Crocosmia x crocosmiiflora  'Lucifer' )  

Krokosmia ( crocosmia  ), süsengiller ( İridaceae ) familyasından, çok yıllık, yumrulu ( kormus ), çiçekli ve otsu bir bitki cinsidir. Anavatanı Güney Afrika'dır, 400 kadar  türü vardır. Bazı ülkelerde  istilacı kabul edilir.  

Crocosmia x crocosmiiflora  melez bir türdür, ilk kez 1880 yılında Fransa'da Victor Lemoine tarafından yetiştirilmiştir. Crocosmia aurea ile  Crocosmia pottsii türlerinden elde edilmiştir. 150 kadar çeşidi vardır,   populer bir süs bitkisidir. Afrika yıldızı ve  eski cinsinden dolayı 'Montbiretya' da denir.

Krokosmia ( Crocosmia x crocosmiiflora ) çiçeği
Genel görünümü.  

Krokosmia ( crocosmia ), bütün dünyada yetiştirilen sevilen bir bahçe çiçeğidir. Yaprakları kılıç şeklindedir, glayölü  andırır. Çiçekler huni şeklinde kırmızı, turuncu ve sarı renklidir. İnce bir sap üzerinde ( dallı ), aşağıdan yukarıya doğru sıralanır. 

Krokosmia, güneşli ya da yarı gölge yerleri ve humus bakımından zengin, nemli ve  geçirimli toprakları sever.  Kuraklığa ve soğuğa  dayanıklıdır.  Genel olarak  bahçe  çiçeği olarak yetiştirilir, toplu halde dikilirse çiçek açınca daha hoş görünür. Saksı çiçeği olarak da yetiştirilir. Çiçekleri uzun ömürlüdür, bu nedenle   kesme çiçek  olarak da değerlidir.

Krokosmia çiçeği  ( Crocosmia x crocosmiiflora 'Lucifer'  )

Krokosmia yumruları ( kormus ), soğuk geçen yerlerde sökülerek serin bir yerde muhafaza edilir ve  don tehlikesi geçtikten sonra dikilir. Ya da malç yapılması gerekir. 

Krokosmia, soğanla / yumru ile  üretilir, tohumdan  üretilenler ilk yıl çiçek açmaz. 

Krokosmia çiçeği,  genel görünümü ( Crocosmia x crocosmiiflora )

Krokosmia çiçeği  ( Crocosmia x crocosmiiflora  !Lucifer! )

Krokosmia, egzotik bir çiçektir. ( Egzotik çiçek: Farklı yerlerden gelen ve o
çevreye ait olmayan ve o çevrede yetişmeyen çiçek türüdür.)

Krokosmia, populer bir bahçe çiçeğidir. 

Krokokosmi  çiçeği ve kılıç şeklindeki yaprakları

Krokosmia çiçeği ve tohum kapsülü 

Krokosmia çiçeği  ( Crokosmia x crocosmiiflora ) 

Krokosmia ( Crocosmia ) çiçeği ve arı 

Kaynaklar: Vikipedi ve internet siteleri.  

( Bu yayın son olarak 15. 7. 2022 tarihinde güncellenmiştir.)

NERGİS ZAMBAĞI ( Amaryllis )

Nergis zambağı / Şövalye yıldızı  ( Hippeastrum x johnsonii  )

Nergisgiller ( Amaryllideae ) familyasının 'hippeastrum' ve 'amaryllis'  cinsini oluşturan soğanlı  bitki türlerine,  genel olarak  nergis zambağı denir.  Bu bitkilerin gerçek zambak ( Lilium) türleri ile hiçbir alakası yoktur. Eskiden beri,   Amaryllis ve Hippeastrum cinsleri  arasında isim konusunda karışıklık yaşanmaktadır.  Sonuç olarak,  Amarillis ( amaryllis ) Güney Afrika kökenli bir cins iken Hippeastrum Amerika'ya özgüdür. Ancak genel olarak amarills ( amaryllis ) cinsi kullanılır.   

Hippeastrum cinsinin 90 kadar doğal ve  bunlardan elde edilmiş 600 den fazla melez ve kültür çeşidi  vardır. Ana vatanı Güney Amerika kıtasıdır ( Venezuela, Bolivya, Peru ve Brezilya ). Hippeastrum eski Yunanca  'şövalye yıldızı'  demektir. Yurdumuzda yetiştirilen Hippeastrum  türlerinin çoğu; Hippeastrum reginae ile Hippeastrum vittatum türlerinden elde edilmiş olan ve melez bir bitki  olan    Hippeastrum x johnsonii türüdür.  Tür adı,  bitkiyi melezliyen İngiliz Arthur Johnson'a aittir. 

Hippeastrum,  tropikal ve subtropikal iklimlerde yetişir. 

Güzel hatun çiçeği
( Amaryllis belladonna )

Amaryllis cinsini oluşturan nergis zambağı türleri ise;  Güney Afrika menşeilidir.  İki türü vardır, yaz sonu ve sonbaharda, yaprakları kuruduktan sonra  çiçek açarlar.  Bu cinsin en tanınmış türü, çiçekleri huni şeklinde ve  pembe renkli olan  Güzel hatun  ( Amaryllis belladonna ) çiçeğidir. Zehirli bir bitkidir. Belledona zambağı, 'çıplak hanım zambağı' gibi adlarla da bilinir.  

Nergis zambağı / Şövalye yıldızı 
 ( Hippeastrum x johnsonii  )

Hippeastrum ve Amaryllis ( amarillis diye telefuz edilir  ), lale gibi Hollanda tarafından ıslah edilmiş ve  dünyaya tanıtılmıştır. Daha çok saksı çiçeği olarak  yetiştirilir,  ılıman iklim görülen yerlerde ise park ve  bahçelere   dikilmektedir.

Hippeastrum,  yılda bir kez ilkbahar veya  yazın  çiçek açar.  Her soğandan büyüklüğüne göre 2 - 4 çiçek  sapı  çıkar,  huni şeklindeki  çiçekler  şemsiye şeklindeki bu yapı oluşurur.  Çiçekler kırmızı, beyaz,  pembe, turuncu renklerde ve son derece gösterişlidir. Ebruli, katmerli ve kokulu  çiçek açan çeşitleri de yetiştirilmiştir.  Uzun ömürlüdür, bu nedenle  kesme çiçek olarak da değerlendirilir.  Yaprakları  yeşil renkli, etli ve şerit şeklindedir. Bitkinin bütün kısımları zehirlidir. 

Nergis zambağı   fazla bakım istemez, yetiştirilmesi kolaydır.  Gübreli, iyi drene edilmiş  toprakları ve güneşli ya da yarı gölge  yerleri sever. Dikilen soğanların üçte birinin toprak dışında olması ve bu kısmının  ıslak tutulmaması gerekir. Saksıda yetişenler, çiçek açtıktan sonra gölge yerlere alınarak yapraklarının kuruması sağlanır. 

Nergis zambağı, soğanla üretilir, tohumdan üretilenler  3-4 yıl sonra çiçek açar. Bu nedenle tohumdan üretime, yeni türler elde etmek ( melez ) ya da fazla üretim yapmak  için baş vurulur. Soğan temin ederken iri olmasına dikkat etmek gerekir.

Nergis zambağı / Şövalye yıldızı
( Hippeastrum x johnsonii  )

Adına halk arasında çoban çiçeği  de denilen Hippeastrum x johnsonii,
  büyük soğanlı bir bitkidir.  .

Şövalye yıldızı ( Hippeastrum x johnsonii ) 

Nergis zambağı (Hippeastrum  )

Yararlandığım kaynaklar: Wikipedia 

ZAMBAK ( Lilyum )

Bir adı da mis zambak olan ak zambak ( Lilium candidum )

Zambak ( lilium ), en narin ve gösterişli çiçeklerden biridir. Zambakgiller ( Liliaceae ) familyasının 'lilium' cinsini oluşturur, dünyada  yaklaşık 110  türü bulunmaktadır. Soğanlı, çok yıllık ve otsu bitkilerdir. Süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla  hibrid ( melez )  türü ve çeşidi vardır.  Adı  zambak olan bazı bitkilerin   gerçek  zambak türleri ile  hiçbir ilgileri yoktur. 

Zambak ya da lilyum,  insanların çok eski çağlardan beri tanıdığı  ve çeşitli şekillerde yararlandıkları bir bitkidir.
Bazı zambak türlerinin soğanları  pişirilerek yenir. Yine bazı zambak türlerinin çiçekleri ilaç, reçel ve pafüm yapımında kullanılmaktadır. Ancak  bazı zambar türlerinin zehirli olduğundan,  bilmediğiniz bir bitkiyi kesinlikle yememeliyiz. Bütün zambak türleri kediler için zehirlidir. 

Zambak, lale, karanfil, gül gibi eskiden beri yetiştirdiğimiz geleneksel çiçeklerdendir.   Yurdumuzda doğal olarak, ikisi endemik olmak üzere yedi zambak türü doğal olarak  yetişir.  Bunlardan Lilium martagon'a  'Türk zambağı'  denir. 

Zambak,  dış mekan bitkisidir, bahçe yada  balkonda, açık alanlarda yetişir. İç mekanlar zambak için uygun değildir. Havadar ve güneşli yerleri sever, direk güneş almaması gerekir. Mis zambak gibi bazı türleri güzel kokuludur. Bazı zambak türleri ise kötü kokulu olur.

Zambak, sarımsak gibi dişli olan soğanlardan yetişir, küçük soğanlar ilk yıl çiçek açmaz. Kışın ılık geçen yerlerde soğanları toprakta kalabilir. Humusça zengin geçirimli toprakları ve havadar, güneşli yerleri sever. Toprağını hafif nemli tutmak ve bitkiyi direk güneşten korumak gerekir.

                                      Süs Bitkisi Olarak Yetiştirilen Bazı Zambak Türleri 

                                     AK ZAMBAK ( Mis zambak - Lilıum candidum  )
Ak zambağa ( Lilium candidum ), halk arasında çiçeği güzel  kokulu olduğu için  'mis zambak' da denmektedir. ( Mis zambak L. akkusianum türüne denir ).  Yurdumuzun Güneybatı kısmında  doğal olarak  yetişmektedir. Beyaz renklidir, poleni sarıdır. Çiçeklerinden reçel ve şerbet yapılır. Kesme çiçek olarak ta kullanılır. Tohumla, ayırma ile ve soğancıklar ( diş ) ile üretilir. Dişler toprak yüzeyine ekilmeli, derine dikilmemelidir.

Ak zambak, Yunan mitolojisinde de adı geçen bir çiçektir.   Herakles'i ( Herkül ) istemeden  emziren Hera'nın  dökülen sütlerinden biterek dünyaya yayılmıştır.

(Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi, Türkiye'nin Yabani Besin Bitkileri Ve Ot Yemekleri - Prof. Dr. Ertan Tuzlacı )
Ak zambak / Mis zambak çiçekleri ( Bahçemden  ):

Ak zambak ( Lilium candidum )

Mis zambak, güzel kokulu olup kesme çiçek olarak da değerlendirilir.

Bahçemden bir köşe,  ak zambak çiçekleri 

 

Ak zambak  soğanı 

                                           

                                                 KİRNO  ( Kirpikli zambak / Tüylü zambak  )

Trabzon ve Giresun illerimizde ( yaylalarda )  yetişen endemik  bir bitkidir. Boyu 1,5 m. kadar çıkar, yapraklarının kenarları tüylüdür. Çiçekleri  gösterişli, basık küre şeklinde  ve kötü kokuludur. 

Kirno / Kirpikli zambak ( Lilium ciliatum ).
( Paşakonağı Yaylası, Bulancak  / Giresun )

Kirno / Kirpikli zambak  ( Lilium ciliatum ).
( Kümbet Yaylası, Dereli / Giresun ).

                                            JAPON ZAMBAĞI ( Lilium speciosum ):

Beyaz ve pembe çiçekli bir bitkidir. Japonya ve Çin'e özgüdür. Diğer zambak türlerinden gec çiçek açar. Çiçekleri güzel kokar. 

Japon zambağı ( Lilium speciosum )

                                              

                                      KAPLAN ZAMBAĞI ( Lilium lancifolium ):

Uzak Doğuasya kökenlidir, boyu 2 m. bulur. Çiçekleri turuncu,  parlak renkli olup   gösterilidir.  Üzerinde  kaplan derisi gibi siyah  veya kırmızı benekler bulunur. 

Kaplan sambağı ( Lilium lancifolium ) 

                          SULTAN ZAMBAĞI ( Türk zambağı / İstanbul zambağı - Lilium martagon ):

Yurdumuzun Kuzetbatı kısmında yetişir. Çiçekleri pembe ile mor arasındadır ve kokuludur.  İstanbul zambağı, Türk zambağı da denir. Süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Türk zambağı / Sultan zambağı / İstanbul zambağı - Henüz açmamış, tomurcuk halinde 
 ( Lilium martagon  - Azdavay / Kastamonu )

                        

                                             PORTAKAL ZAMBAĞI ( Lilium bulbiferum ):

Turuncu zambak, ateş zambağı da denir. Avrupa kıtasına özgüdür.  Üzerinde notalar bulunan, parlak sarı - turuncu rehkli çiçek açar.  Çiçeklerinin ağzı çoğu zambak türünün aksine yukarı bakar ve kokusuzdur.  Dikine büyür ve sapı boyunca küçük siyah soğanlar üretir.  Diğer zambak türlerinden erken çiçek açar. 

Portakal zambağı  ( Lilium bulbiferum )

Portakal zambağı  ( Lilium bulbiferum  )

  

                                           ASYA  ZAMBAKLARI / ORYANTAL ZAMBAKLAR  ( Lilium hybrid zambaklar ):

Son derece sevilen bu zambaklar hibrittir. Doğada yetişmezler. Çeşitli lilum türlerinden ve melezlerinden elde edilirler. Çok geniş bir renk yelpazesine sahiptırler. Dikine büyürler ve bol çiçek açarlar. Genellikle parlak, benekli çiçek açarlar. Çoğu kokusuzdur, nemli toprakları  ve güneşli yerleri severler. 

Asya hibrit zambağı ( Lilium hybrid ) 

Asya hibrit  zambağı / Oryantal zambak ( Lilium hybrid )  

( Bu yayın 14. 06. 2023 tarihinde güncellenmiştir. )

SÜMBÜLTEBER ( Tuberosa )

Bitkinin genel görünümü.
Sümbülteber ( Ageve amica / Polianthes tuberosa )

Bir adı da tuberosa olan sümbülteber, en yoğun  kokan soğanlı çiçeklerin başında gelir. Vazo ömrü uzun olduğu için daha çok seralarda kesme çiçek olarak yetiştirilir ve çiçek aranjmanlarında kullanılır.  Bahçelerde ve saksıda da yetiştirilmektedir. Ege ve Marmara bölgelerimizin bazı alt bölümlerinde ( Çatalca - Kocaeli, Güney Marmara, Asıl Ege ) doğal olarak yetişmektedir. 

Benim  bu  çiçeği  tanımam   tesadüfen olmuştu. Satın aldığım sümbül ( Hyacinthus orientalis )  soğanlarının arasına karışmış. İlk yıl  çiçek açmadı, ikinci yıl  çiçek açınca adının  sümbülteber olduğunu öğrendim. Bu arada bu bitkinin sümbül ile akraba  olmadığını belirteyim. Sanırım, sümbül gibi  güzel kokulu  olduğundan  sümbülteber denmiş olabilir. 

Anavatanı Meksika olan bu bitki Aztekler tarafından kültüre alınmıştır, şimdi doğada yetişmediği  belirtiliyor. Günümüzde sıcak ve ılıman iklimlerde yetiştirilenler bunların melez ve kültür çeşitleridir. 

Bitki ilk defa modern taksonominin ( isimlendirme )  babası İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoolog olan Carl Linnaeus ( Carl  von Linne )  tarafından, 1753 yılında 'Polianthes tuberosa' olarak tanımlanmıştır. 1790 yılında Friedrich Kasimir Medikus, türü 'Tuerosa amica' olarak Tuberosa cinsine taşımıştır. Daha sonra tür Agave cinsine dahil edilerek 'Agave amica' olarak adlandırılmıştır. Ancak, Türkçe ve bir çok kaynakta hala  bitkinin  bilimsel adı 'Polianthes tuberosa' geçmektedir ve dünyadaki adı   'Tuberosa' dır. Bitki, 16. yüzyılda İspanyollarca Avrupa'ya  getirilmiş ve dünyaya dağılmıştır. 

Sümbülteber ( Tuberosa ) çiçeği 
( Agave  amica / Polianthes tuberosa )

Agave amica ( Polianthes tuberosa ), kuşkonmazgiller (  Asparagaceae )  familyasının agave cinsine mensuptur, çok yıllık, yumrulu ( rizomlu ) ve otsu  bir bitki türüdür. Yurdumuzda eskiden beri yetiştirilen, değerli bir çiçektir.  Soğuk yerlerde,  bitkinin yaprakları  kuruyunca yumruları sökülür, kuru ve karanlık bir yerde saklanır. İlkbaharda, donlar geçtikten  sonra  toprağa  dikilir. Bu nedenle soğuk yerlerde saksıda yetiştirilir. Bitkinin yaprakları uzun,  şerit şeklinde olup ilkbaharda ortaya  çıkar.  Çiçek, yapraklarının arasından çıkan ve boyu  bir metreyi bulan bir sapı üzerinde, dik bir salkımda, aşağıdan yukarıya doğru açar.  Kesme çiçek olarak yetiştirilenler, alttaki tomurcuklar açmaya başlayınca hasat edilerek vazoda çiçek açtırılır.    Yazın ve sonbaharın başlarında, akşama doğru  ve gece çiçek açar ve  etrafına müthiş bir koku yayar.  Narin, mumsu ve beyaz - krem  renklidir.  Doğal olanlar daha uzun boylu olup yalınkat çiçek açar, ancak daha çok  kısa saplı ( 70 cm ) olan çift çiçekli çeşidi  ( The pearl ) yetiştirilir.   Sarı, pembe ve  kırmızı renkli çiçek açan melez çeşitleride yetiştirilmiştir.  
Sümbülteber çiçeğinden elde edilen  yağı, kozmetik ve parfümeri sanayinde kullanılmaktadır.
200 gr sümbülteber esansı bir ton tomurcuktan elde edilmektedir.  Bu nedenle en pahalı parfümler arasında yer almaktadır.

Sümbülteber, güneşli yerleri ve  kumlu, organik madde bakımından zengin toprakları sever. Kıyı bölgelerimizde, kışın soğanlarını sökmeye gerek yoktur. Yumrular dikildikten dört ay sonra çiçek açmaya başlar.  Ancak, yeterince sıcak olmayan ve gölge yerlerde  çiçek açmaz.  Daha çok rizomların ayrılması ile üretilir, tohumdan üretilenlerin  çiçek açması daha uzun sürdüğü için tercih edilmez.  

Sümbülteber, soğanları  yurt dışına çıkarılması yasak olan, koruma altındaki  bitkilerimiz arasında yer almaktadır.  Bu konuda  bizlere  de görev düştüğünü unutmayalım. 

Yazımı,  ünlü şairimiz Turgut Uyar'ın 'Kırlardan Geliyorlar' adlı şiirinden bir kıta ile  bitirmek istedim. Bitkileri tanıyalım, sevelim ve koruyalım. 

                                                        KIRLARDAN GELİYORLAR
                                               Kırlardan geliyorlar ellerinde sümbülteber
                                               Elbette kırlardan kırlardan gelecekler
                                               Başka türlü nasıl güzeleşir bu akşamüstleri
                                               Söyleyin nasıl dayanılır dükkanlara depolara
                                               Bu katran kokusu başka türlü nasıl geçer.
                                                                                                                Turgut Uyar
Kaynaklar: Wikipedia. Gardenia. net

( Not: Bu yayın 21. 09. 2025 tarihinde güncellenmiştir. ) 

ORKİDELER YOK OLMASIN !

Ayna orkidesi / salebi  ( Ophrys  speculum )

Dün kırlara fotoğraf çekmeye gitmiştim kırlara, baharın gelmesi ile beraber  her yer çiçek bahçesine dönmüştü adeta, bu sırada 500 kadar kır çiçeği  fotoğrafı çekmişim. 

Bu yazıma konu olan orkide ( orchis )  fotoğraflarından bazılarını da bu sırada çektim. 

Yumrulu ve otsu  bir bitki olan orkide,  dünyada  en fazla cinsi ve türü olan bitkilerden biridir ( 880 cins ve  22 bin türü varmış ). Yurdumuz  orta kuşak orkidelerinin en çok yetiştiği ülkelerden biridir ( orkide cenneti).  Ülkemizde 24 orkide cinsi ve bunlara ait 60 kadar orkide türü olduğu belirtiliyor. Bir kısmı endemik ( sadece ülkemizde yetişiyor ) olan bu orkide türlerinden,  bazılarınjn  soylarının  tehlike altında bulunmaktadır  ( Kaynak : Vikipedi )

Ülkemizde yetişen bazı orkide türlerinin soğanlarından salep ( sahlep diye de yazılıyor )  ve dondurma yapılması dolayısıyla sökülmesi, doğanın gittikce  yok edilmesi özellikle  bu güzel kır çiçeklerimizi  tehdit etmektedir.  Her yıl  milyonlarca orkide çiçeği,  tohum vermeden doğadan sökülerek yok olmaktadır.  Bu gidişle bazı  orkide türlerinin  neslinin tükenmesi kaçınılmazdır.

Anadolu  orkidesi ( Orchis anatolica )
Orkideler salepgiller ( orchidaceae ) familyasındandır.

Tarihi eserlerimiz gibi tabiat varlıklarımızı da korumak hem çocuklarımıza, hem de bütün insanlığa karşı ortak bir görevimizdir.
Salep içmeyelim  dondurma yemeyelim demiyorum, ancak daha fazla para kazanacağız diye doğayı acımasızca tahrip etmeden, bu çiçeklerimizi yok etmeden bunu yapmalıyız.  Örneğin sahlep yapılacak orkide türlerni diğer tarım ürünleri gibi yetiştirebiliriz. Aksi takdirde; Kızılderili atasözünde belirtildiği gibi  (Ancak en son ağaç kesildikten, en son nehir zehirlendikten ve en son balık tutulduktan sonra anlayacaksınız ki, insan parayı yiyemez! )  para bizi kurtarmayacaktır.

Püren  salebi ( Orchis sancta ) ve kelebek

Aslında Türkiye'nin de 1996 yılında imzaladığı  CİTES  ( Nesli Tehlikedeki Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme.) sözleşmesi  ile koruma altına alınan yabani bitkiler arasında orkide de vardır, ancak bu konuda  sorumluluklarımızı tam olarak  yeterince  yerine getirmediğimiz de ortadadır.

Hasancık ( Orchis purpurea )

Ev orkidesi / Falenopsis ( phalaenopsis  'lipperosa' )
Ev içinde yetiştirdiğimiz orkide çiçekleri genel olarak epifit köklü olup ülkemiz de doğal olarak yetişmez, tropikal iklimlimlerde yetişirler ve bunlardan salep elde edilmez.