YAKI OTU ( Chamerion )

Yakı otu ( Chamerion angustifolium, eski adı: Epilobim  angustifolium ) 

Yakı otu  ( ya da ateş otu ). çok yıllık, rizomlu, uzun boylu ( 2,5 m. kadar boylanabilir )  ve gösterişli çiçekleri olan  bir kır çiçeğidir.  Kuzey yarım kürede ( Avrupa, Asya, Kuzey Amerika ve Avustralya ) yetişir. Ülkemizin çoğu yerinde yetişir.  Çiçek açınca güzel manzaralar oluşturur.  Yangından sonra ilk biten ot olduğu için adına yakı otu denir. Bir başka görüşe göre ise, yakı amacı ile  kullanıldığı için adı yakı otudur.  Yangınla yanan yerlerde hızlı bir şekilde koloniler oluşturarak yayılır. Kanada'nın Yukon eyaletinin  amlem çiçeğidir.

1980'de St. Helens Dağı'nın ( Amerika )  patlamasından sonra ortaya çıkan ilk bitkilerden biridir. İkinci Dünya savaşı sırasında bomba atılan yerlerde ilk biten bitki olduğu için, adına 'bomba çiçeği' de denir.  Kızılderililerin önemli besinleri arasında yer almıştır. Taze yaprakları sebze olarak yenir, salatalara katılır. Yaprakları kurutularak çay yapılır. Geleneksel Rus çayı bu bitkiden yapılmaktadır. Eskiden beri halk tıbbında çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Bazı ülkelerde halen prostat sorunlarının tedavisinde kullanılmaktadır.  Ayrıca sindirim bozukluklarına karşı ve yaraları iyileştirmede kullanılmaktadır. Çiçekleri güzel olduğu için populer bir süs bitkisidir. 

Yakı otu çiçeği ( Chamerion angustifolium )
( Yakın çekim )

Dilimizde yakıotu adı ile bilinen Chamerion angustifolium ( Eski adı Epilobium* angustifolium )  küpeçiçeğigiller ( Onagraceae ) familyasındandır. Cins adı ( chamerion ), eski Yunanca  cüce yapraklı  zakkum anlamına gelir. Tür adı ( angustifolium ) dar yapraklı demektir. Çiçekleri dört adet pembe - eflatun taç yaprak taşır ( nadir olarak beyaz çiçek açar ). Çok fazla çiçekten oluşan  bir başak / salkım  halindedir. Aşağıdan yukarıya doğru çiçek açar. Haziran - eylül ayları arasında çiçeklenir. Meyve, çok fazla tohum taşıyan, uzun silindirik bir kapsüldür. Tohumların ucunda ipeksi tüy bulunur ve bu sayede çok uzak yerlere  kadar yayılır. 

Yakıotu güneşli yerleri sever, yarı gölgede de yetişir, - 20 dereceye kadar soğuğa dayanır. Nemli yerlerde, orman açıklarında, yol kenarlarında, dere kıyılarında  ve orman kıyılarında daha çok yetişir.  Organik, kumlu, orta derece kireçli ve killi toprakları sever. Tohumla ve rizomla kolayca çoğalır. Hatta bazı durumlarda istilacı olabilir. Bu nedenle bahçelerde yetiştirilirken dikkatli olmak gerekir. 

Yakı otları ( Chamerion angustifolium )
 Karagöl Yaylası, Giresun 

Yakı otu çiçeği ( Chamerion angustifolium ) 

Yakı otu çiçeği ( Chamerion angustifolium )

  

Yakı otu ( Chamerion angustifolium ) tohum kapsülü

*Epilobium cinsinin bütün dünyada  200 kadar türü bulunmaktadır, bunlardan 21 i ülkemizde doğal olarak yetişir.  En tanınmış türleri;   Yakı otu ( Epilobium  angustifolium, yeni adı  Chamerion angutifolium ), Hasanhüseyin çiçeği ( Epilobium  hirsutum ) ve Iraz yakıotu ( Epilobium parviflorum ) dur.

Hasanhüseyin çiçeği ( Epilobium hirsutum )
Çiçekleri büyük ve gösterişlidir. 

Hasanhüseyin çiçeği ( Epilobium hirsutum )
Yaprakları yenir.  

Iraz yakıotu ( Epilobium parviflorum )
Çiçekleri daha küçüktür. Yakı amacı ile kullanılır.  

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi,