YABAN MERSİNİ / AYIÜZÜMÜ ( Vaccinium )

Yaban mersini /Ayıüzümü  ( Vaccinium myrtillus )

Yaban mersini ya da ayıüzümü ( vaccinium ), Fundagiller ( Ericaceae ) familyasından, kışın yapraklarını döken, çalı formlu  bir bitki cinsidir.   Kuzey yarımkürenin ılıman iklim kuşağında, daha çok yüksek yerlerde yetişir,  475 türü vardır:  Yurdumuzda doğal olarak dört türü yetişmektedir.

Bir adı da çalı çileği olan yaban mersini çalı formlu bir bitki olup kışın yapraklarını döker.
( Fotoğraflar için Mehmet Yılmaz Beye teşekkür ederim. )

1 - Yaban mersini / Ayıüzümü (  Vaccinium myrtillus ):  Karadeniz ve Marmara bölgemizde ( Uludağ, Kocaeli  ) asitli topraklarda daha çok  yetişir,   meyveleri mavi renkli olduğu için mavi meyveli yaban mersini ya da mavi meyveli ayıüzümü de denir.  Giresun ve Ordu yöresinde 'Çalı çileği', Rize'de 'Likapa', Trabzon'da, 'Ligarba' denir:  Kültür formlarına Avrupa'da  blueberry ( mavi çilek )  denir. 

Yaban mersininin yaprakları,  sonbaharda dökmeden önce kırmızı  bir renk almaktadır. İlkbaharda küçük, çan şeklinde, pembemsi / beyaz  renkli ve hafif  kokulu çiçekler açar. Giresun ve Ordu yöresinde yeni açan taze yapraklarından 'çalı çileği çorbası' yapılır. Yaban mersini meyvesi sonbaharda olgunlaşır,  buğulu mavi - siyah renkli , üzümsü, bol çekirdekli olup  mayhoş bir tadı vardır.

Reçeli, pekmezi, meyve suyu yapılmaktadır. Ayrıca  ilaç sanayinde hammadde olarak kullanılır.

Yaban mersini (vaccinıum  ) çiçeği ( Kültür )

Yaban mersini ve meyvesi ( Kültür )

Yaban mersini / Likapa  ( Vaccinium arctostaphylos  ).
(  Fotoğraf  için Mehmet Tosunoğlu Beye teşekkür ederim. )

2 - Likarpa, Trabzon çayı, Sapanca çayı  ( Vaccinium arctostaphylos ):  Boyu 1, 5 m. bulan bir çalı veya küçük bir ağaçtır. Eskiden yaprakları kurutularak çay olarak kullanılmıştır,  Bu nedenle  'Sapanca çayı', 'Trabzon çayı' da  denmektedir. Meyveleri siyah renklidir. Değerli bir bitkidir, Bern Sözleşmesi'ne tabi olan bir türdür.  

Bataklık  yaban mersini  ( Vaccinium uliginosum  )
 Karagöl Dağları / Giresun.

3 - Bataklık yaban mersini ( Vaccinium uluginosum ): Doğu Karadeniz'in yüksek yerlerinde yetişen, soğuğa son derece dayanıklı küçük bir çalıdır. Meyveleri siyah renklidir. 

4 - Kırmızı meyveli ayıüzümü, Çalıçilek ( Vaccinium  vitis - idea ) : Meyveleri kırmızı renkli küçük bir çalıdır. Yaygın  bir tür değildir. Rize'de Kaçkar Dağlarında yetişir. 

Yaban mersini daha çok soğuk ve yüksek yerleri sever, sıcak yerlerde yetişmez. Yurdumuzda kültür olarak yetiştirilenler, melezleme yolu ile elde edilmiş hibrit türlerdir. Doğada bulunmazlar.  

Kaynaklar: Vikipdi, Türkiye'nin Bütün Ağaçları  Ve Çalıları ( Prof Dr. Ünal Akkemik. Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu )