ZEMBİLOTU ( Briza )

Zembilotu / Kuşyüreği ve kelebek 
( Briza maxima )

Türkiye'de, buğdaygiller ( Poaceae )  familyasının 'briza' cinsini oluşturan bitki türlerine, genel olarak  zembilotu denir. Subtropikal ıklimlerde yetişir.  Dünyada 23, yurdumuzda ise beş türü yetişmektedir.  Bunlardan  Briza maxima  ve bazı türleri ( B. medio, B. minor ),  çiçek başakları gösterişli olduğu için  dünya ya   süs bitkisi olarak dağılmış ve  doğallaşmıştır.   

Türkçe literatürde, kuşyüreği adı ile   bilinen  Briza maxima  dünyada  büyük titrek ot, çıngıraklı ot, çıngıraklı yılan otu gibi adlarla tanınmaktadır. 

Gümüşi renkli tohum keseleri en hafif bir rüzgarda ses çıkararak salınır. 

Yurdumuzun Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz Bölgelerinde doğal olarak  yetişir.  Halk arasında tavşan küpesi, zembil çiçeği, çıngıl, çıngırdak, küpe çiçeği, küpeli, küpeli otu gibi adlarla da bilinir. 

Cins adı latince  'sallanmak' anlamına gelir.  Tür adı ise  ( epitet ) büyük demektir.    

 

Kuzey Afrika, Batı Asya ve Güney Avrupa'ya özgüdür. Doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir.    

Süs bitkisi olarak, dekorasyon, çiçek düzenlemelerinde ( aranjmanlarında ) kullanılır, vazo ömrü uzundur. Tohum ve yaprakları yenir. Meralarda, hayvanlar için  iyi bir besin kaynağıdır. Ancak bazı ülkelerde yerel bitki türlerini yok ettiği için zararlı, istilacı kabul edilmiştir. Tohumla üretilir.  

Kuşyüreği ( Briza maxima ). Seferihisar / İzmir Doğadan 

Fotoğrafları tıklayarak izleyiniz. 

Kuşyüreği ( Briza maxima )

Kuşyüreği ( Briza maxima )

Kuşyüreği ( Briza maxima )

Zembilotu ( Briza maxima )

Zembilotu ( Briza maxima )

Bir adı da kuşyüreği olan Zembilotu bitkisi
( Briza maxima ) 

Kaynaklar: Wikipedia. Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr. Ertan Tuzlacı ) 

ACEM BORUSU ( Campsis )

Acem borusu ( Campsis radicans ) 

Acem borusu, Kuzey Amerika'ya özgü, 10 - 12  metre  kadar boylanan, odunsu gövdeli bir sarmaşıktır. Süs bitkisi olarak dünyaya yayılmıştır.  Ilıman iklimlerde yetişir. Kışın yapraklarını döker, bileşik ( 9 - 11 yaprakçılı ) yapraklıdır. Yaz aylarında,  salkım halinde,  boru şeklinde,  turuncu - kırmızı  renklerde  gösterişli  çiçekler açar. Çiçekleri kokusuzdur ancak nektar bakımından zengin olduğu için  arı ve kuşları kendine çeker.  Baklaya  benzeyen meyveler, bol tohumlu  uzun bir kapsüldür.  Olgunlaşınca açılır ve tohumları çevreye  yayılır.  Yurdumuza İran ( Acem ) üzerinden geldiği için adına  acem ( İranlı )  borusu denmektedir. Halk arasında çiçeklerinin şeklinden dolayı trompet sarmaşığı, boru çiçeği de denir.

Botanik adı Campsis radican'dır ( Bignoniaceae familyasından ).   Cins adı latince  'kavisli', tür adı ise 'köklenici' anlamına gelmektedir.   

Campsis grandiflora, adında anlaşılacağı gibi daha büyük çiçeklidir, fazla boylanmaz, anavatanı Çin ve Japonya'dır. Çok yaygın değildir. 

Acem borusu, çiçek ve meyve
( Campsis radicans )

Acem borusu,  güneşli - yarı gölge yerlerde ve geçirimli, humus bakımından zengin, nemli toprakları sever.  Sıcağa ve kuraklığa dayanıklıdır, soğuğu fazla sevmez.  Hava kökleri vasıtasıyle ağaçlara duvarlara tırmanır. Yer altı kökleri ile çevresine yayılır, bu nedenle özellikle boru geçen yerlere dikilmemelidir. Daha çok bahçe kapılarına, çardaklara, kötü görünen yerlere, pergolelere ve kuruyan ağaçlara sardırılır. Balkon ve teraslarda, büyük saksılarda da yetişir. Fazla bakım istemez, zaman zaman  fazla uzayan, kötü görünen  dallarını budamak gerekir. Yurdumuzun kıyı bölgeleri için uygundur. Tohumla, çelikle ve daldırma ile  üretilir. 

Acem borusu ( Campsis radicans )
Çiçek 

Acem borusu ( Campsis radicans )
Çiçek ve yaprak 

Acem borusu ( Campsis radicans )
Çiçek

Acem borusu ( Campsis radicans )

Acem borusu, Ordu

Acem borusu( Campsis radicans )

Acem borusu ( Campsis radicans )

Acem borusu ( Campsis radicans )
Meyve ve tohum 

Acem borusu çiçekleri ( Campsis radicans )

Kaynaklar: Ağaçlar ve çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Sevgili Bahçem ( Nejat Ebcioğlu ). Wikipedia 

KIBRIS AKASYASI ( Acacia )

Kıbrıs akasyası ( Acacia saligna ya da Acacia cyanophylla )
Cittaslow Seferihisar / İzmir 

Türkçe literatürde adı Kıbrıs akasyası olan Acacia saligna  baklagiller ( Fabaceae ) familyasından, herdem yeşil,  4 - 5 m boylarında, geniş tepeli bir ağaçtır. Anavatanı Avustralya'dır ancak  Türkiye'ye Kıbrıs'tan geldiği için adına Kıbrıs akasyası ya da  Kıbrıs mimozası*  denir. Akdeniz çevresinde kültüre alınmıştır. Akdeniz ve Ege bölgelerimizin kıyı bölgelerinde yetiştirilir.  İlkbaharda yoğun bir şekilde, salkım halinde, küreler halinde, altın sarısı renkli çiçekler açar. Sahil yörelerinde kumulların durdurulmasında ve  park, bahçe ve yol boylarında süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Kıbrıs akasyası - çiçeği
( Acacia saligna ya da A. cyanophylla )

Kıbrıs akasyası ılıman iklimlerde yetişir, kuraklığa dayanıklıdır ancak soğuğu sevmez. Toprak bakımından seçici değildir, kumlu toprakları sever.  Meyveleri bakla şeklinde ve çok  tohumludur.  

Kıbrıs akasyası ile İzmir  akasyası / mimozası  ( Acacia retinoides ) birbirine çok benzer, bu iki bitki türü birbirleriyle karıştırılır. İzmir mimozası  yapraklarının  ince olması ve çiçeklerini yaz aylarında ( geç ) açması ile Kıbrıs akasyasından ayrılır.  Akasya ( acacia ) çiçekleri zehirsizdir,  yenebilir. Tohumla ve çelikle üretilir.

Kıbrıs akasyası altında mutlu bir gün. 

Kıbrıs akasyası ( Acacia saligna )

Kıbrıs akasyası ( Acacia saligna ) 

Kıbrıs akasyası ağacı.  Meyve veyaprağı 
( Acacia  saligna )

Kıbrıs akasyası ( Acacia cyanophylla )
Seferihisar / İzmir 

Kıbrıs akasyaları ( Acacia saligna ya da Acacia cyanophylla ) 

* Acacia,  türlerine genel olarak halk arasında 'mimoza' denmektedir.   Halk arasında  akasya denilen Robinia pseudoacacia  ve R. hispida türlerinin  Türkce literatürdeki adı ise 'yalancı akasya' dır.  

Kaynaklar: Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Wikipedia 

GÜLİBRİŞİM AĞACI ( Albizia )

Gülibrişim ağacı, genel görünümü   
( Albizia julibrissin )

Bilimsel adı Albizia julibrissin olan gülibrişim, baklagiller ( Fabaceae )  ailesinden, kışın yaprağını döken, 4 -5 m boylarında küçük bir ağaçtır.  Yaprak ve çiçekleri güzel olduğu için  süs bitkisi olarak yetiştirilir. Anavatanı İran'dır, ancak süs bitkisi olarak dünyaya yayılmıştır. Karadeniz Bölgemiz'de doğallaşma eğilimindedir. Ilıman ve sıcak iklimlerde yetişir, ancak soğuğa ( - 15 derece ) ve kuraklığa dayanıklıdır. 

Cins adı, İtalyan doğa bilimci, bitkiyi İstanbul'dan İtalya'ya götürüp tanıtan Filippo degli Albizzi'ya ithaf edilmiştir. Tür adı Farsça  'gül - ebruschin' kelimesinden gelir, çiçeklerine atıftır.  Pers ipek ağacı olarak da bilinir. 

Gülibrişim - çiçeği  ( Albizia julibrissin )

Gülibrişim, bileşik  yapraklıdır, eğrelti otuna benzer, koyu yeşil renklidir ve  çok fazla küçük yaprakçıktan oluşur.  Geceleri, kötü havalarda ve dokununca kapanır. Yaz aylarında  ponpon şeklinde, hafif kokulu, tüylü, beyazımsı pembe renkli çiçek açar. Meyve,  bakla  / fasulye şeklindedir.  Yurdumuzun  kıyı bölgelerinde, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Zamanla  şemsiye biçiminde geniş bir taç oluşturur. 

Her türlü toprakta yetişmekle beraber  geçirimli, verimli, kumlu  toprakları ve güneşli, yarı gölge  yerleri sever. 

Yaprağı ve çiçeği zehirsizdir pişirilerek yenir, ancak tohumu toksiktir. Tanen bakımından zengindir, odunu değerlidir. Çiçekleri arı ve kelebekleri çeker.  Tohumdan, kök filizinden ve çelikle üretilir.

Gülibrişim ağacı ve çiçeği

Bir adı da ipek ağacı olan gülibrişim ağacı
  ve bakla şeklindeki meyveleri.

Gülibrişim ağacı (Albizia julibrissin )
Piraziz / Giresun 

Gülibrişim ağacı, meyve ve tohumu 

Gülibrişim ağacı bileşik yapraklıdır. 

Kaynaklar: Peyzaj Bitkileri ve Özellikleri ( Erdi Ekren ). Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Ersin Yücel ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Evrim Ağacı, Wikipedia 

SÜLÜN AĞACI ( Parkinsonia )

Sülün ağacı - çiçeği ( Parkinsonia aculeata )
( Yakın çekim )

Türkçe literatürde  adı  sülün ağacı olan 'Parkinsonia aculeata', baklagiller ( Fabaceae ) familyasından, kışın ve sıcak havalarda  yaprağını döken, dikenli bir ağaç veya çalıdır. Tropikal ve subtropikal ıklimlerde yetişir.  Anavatanı  Orta ve Kuzey Amerika'nın yarı çölleridir.  Ancak süs bitkisi olarak yetiştirildiği çoğu ülkede  doğallaşmıştır, istilacıdır.  Süs bitkisi olarak getirildiği Avustralya'da geniş alanlara yayılarak meraları tehdit eden zararlı bir bitki kabul edilir. Dalları yeşil renkli ve sert dikenlidir, yaprakları dökülünce gövdesi ile fotosentez yapar. Şerit şeklinde, 30 - 50 cm boyundaki  bileşik yaprakları, çok sayıda minik yaprakçıktan oluşur. 

Sülün ağacı ve yaprakları 

Sülün  ağacı yaz aylarından  sonbahara kadar  salkım halinde, üzerinde  turuncu lekeler  olan  sarı  renkli ve   gösterişli  çiçekler açar.  Erkek ve dişi organlar  ayni çiçek üzerinde bulunur ( erselik ), arı, kelebek ve kuşları çeker, güzel kokuludur.   Fasulye benzeri, 3 - 5 cm boyundaki  meyveleri  çok tohumludur. 

Parkinsonia aculeata dünyada  şu adlarla bilinir: Palu verde ( yeşil çubuk ), Parkinsonya ( parkinsonia ), Sülün ağacı, Sülün akasya,  İbrişim akasya, Kudüs diken, İsa dikeni, Duvak ağacı, Narin yaprak, Jöle fasulye ağacı v.s. 

Cins ismi olan Parkinsonia İngiliz botanikçi John Parkinson'a  ( 1567 - 1650 ) itahafen verilmiştir. Tür adı olan aculeata ise 'dikenli' anlamına gelir.  

Sülün  ağacı güneşli, sıcak yerlerde yetişir. Toprak bakımından seçici olmamak beraber geçirimli, verimli toprakları tercih eder.  Kuraklığa dayanıklıdır, soğuğa karşı duyarlıdır. Ege ve Akdeniz kıyılarımızda park ve bahçelerde süs bitkisi olarak  yetiştirilmektedir. Bazı kültürleri dikensizdir.  Tohumdan, çelikle ve kök filizlerinden üretilir. 

Sülün ağacı - çiçeği ( Parkinsonia aculeata )
( Yakın çekim )

Sülün ağacı  sert dikenlidir. 

Sülün ağacının dalları yeşil renklidir. Fotosentez yapmasına yarar. 

Sülün ağacı / Parkisonya  ( Parkinsonia aculeata ) 

Sülün ağacı ve çiçeği ( Parkinsonia aculeata )

Kaynaklar: Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Wikipedia