NERGİS ZAMBAĞI ( Hippeastrum - Amarillis )

Nergis zambağı / Şövalye yıldızı  ( Hippeastrum x johnsonii  )

Nergisgiller ( Amaryllideae ) familyasının 'hippeastrum' ve 'amaryllis'  cinsini oluşturan soğanlı  bitki türlerine,  genel olarak  nergis zambağı denir.  Bu bitkilerin gerçek zambak ( Lilium) türleri ile hiçbir alakası yoktur. 

Hippeastrum cinsinin 90 kadar doğal ve  bunlardan elde edilmiş 600 den fazla melez ve kültür çeşidi  vardır. Ana vatanı Güney Amerika kıtasıdır ( Venezuela, Bolivya, Peru ve Brezilya ). Hippeastrum eski Yunanca  'şövalye yıldızı'  demektir. Yurdumuzda yetiştirilen Hippeastrum  türlerinin çoğu; Hippeastrum reginae ile Hippeastrum vittatum türlerinden elde edilmiş olan ve melez bir bitki  olan    Hippeastrum x johnsonii türüdür.  Tür adı,  bitkiyi melezliyen İngiliz Arthur Johnson'a aittir. 

Hippeastrum,  tropikal ve subtropikal iklimlerde yetişir. 

Güzel hatun çiçeği
( Amaryllis belladonna )

Amaryllis cinsini oluşturan nergis zambağı türleri ise;  Güney Afrika menşeilidir.  İki türü vardır, yaz sonu ve sonbaharda, yaprakları kuruduktan sonra  çiçek açarlar.  Bu cinsin en tanınmış türü, çiçekleri huni şeklinde ve  pembe renkli olan  Güzel hatun  ( Amaryllis belladonna ) çiçeğidir. Zehirli bir bitkidir. Belledona zambağı, çıplak hanım zambağı gibi adlarla da bilinir.  

Nergis zambağı / Şövalye yıldızı 
 ( Hippeastrum x johnsonii  )

Hippeastrum ve Amarillis ( amaryllis ), lale gibi Hollanda tarafından ıslah edilmiş ve  dünyaya tanıtılmıştır. Daha çok saksı çiçeği olarak  yetiştirilir,  ılıman iklim görülen yerlerde ise park ve  bahçelere de dikilmektedir.

Hippeastrum,  yılda bir kez ilkbahar veya  yazın  çiçek açar.  Her soğandan büyüklüğüne göre 2-4 çiçek  sapı  çıkar,  huni şeklindeki  çiçekler  şemsiye şeklindeki bu yapı oluşurur.  Çiçekler kırmızı, beyaz,  pembe, turuncu renklerde ve son derece gösterişlidir. Ebruli, katmerli ve kokulu  çiçek açan çeşitleri de yetiştirilmiştir.  Uzun ömürlüdür, bu nedenle  kesme çiçek olarak da değerlendirilir.  Yaprakları  yeşil renkli, etli ve şerit şeklindedir. Bitkinin bütün kısımları zehirlidir. 

Nergis zambağı   fazla bakım istemez, yetiştirilmesi kolaydır.  Gübreli, iyi drene edilmiş  toprakları ve güneşli ya da yarı gölge  yerleri sever. Dikilen soğanların üçte birinin toprak dışında olması ve bu kısmının  ıslak tutulmaması gerekir. Saksıda yetişenler, çiçek açtıktan sonra gölge yerlere alınarak yapraklarının kuruması sağlanır. 

Nergis zambağı, soğanla üretilir, tohumdan üretilenler  3-4 yıl sonra çiçek açar. Bu nedenle, tohumdan üretime;  yeni türler elde etmek ( melez ) ya da fazla üretim yapmak  için baş vurulur. Soğan temin ederken iri olmasına dikkat etmek gerekir.

Nergis zambağı / Şövalye yıldızı
( Hippeastrum x johnsonii  )

Adına halk arasında çoban çiçeği  de denilen Hippeastrum x johnsonii,
  büyük soğanlı bir bitkidir.  .

Şövalye yıldızı ( Hippeastrum x johnsonii ) 

Nergis zambağı (Hippeastrum  )

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi.