12 Mart 2010

ÜZÜM ASMASI ( Vitis )

Terasımdaki beyaz üzüm asması / razakı
( Vitis vinifera )
Asma, bahçesine bağ meyvesine üzüm denen bir cins ( vitis, vitaceae / asmagiller ) bitkinin ortak adıdır: Asma, kışın yaprağını döker ve sarılıcı bir bitkidir. Dünyada kültürü yapılan en eski meyvelerden biridir. Tarihi M.Ö: 5000 yıllarına dayanmaktadır. Onbeşbin çeşidi olduğu sanılmaktadır;  anavatanı Anadolu ve Kafkaslardır. Kültür türleri, bütün dünyaya Anadolu'dan yayılmıştır. ( Kaynak; Vikipedi )

Üzümün yabanisine ( Vitis sylvestris ) deli asma denir. Kültür olarak olarak yetiştirilenlerin ( Vitis vinifera ) çok fazla çeşidi vardır. Meyveleri salkım halinde tatlı, yeşil, sarı, kırmızı / pembe ya da siyah olur: Karadeniz bölgesinde kokulu üzüm ( Vinis labrusca ) yetiştirilir.

Pembe üzüm ( Vitis vinifera )

Üzüm, dünya'da en çok yetiştirilen ve tüketilen meyvelerden biridir, sanayide de kullanılmaktadır. Türkiye üzüm üretiminde dünyanın sayılı ülkelerinden biridir, başta Ege olmak üzere bütün bölgelerimizde yetiştirilmektedir.
Ülkemizde 1256 üzüm çeşidi tespit edilmiştir. Çekirdeksiz üzüm ( sultaniye),  dünyada en çok Ege Bölgemizde yetiştirilir ve kurutularak ihraç edilir: 
Üzüm, yaş ve kuru olarak yendiği gibi suyundan pekmez, şarap, sirke, alkol, meyve suyu yapılır, yaprağından ise sarma yapılmaktadır. Üzüm, antioksidan etkisi olan bir meyvedir. Siyah üzüm bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.

Üzüm, erselik bir bitkidir yani erkek ve dişi üreme organı
 ayni çiçek üzerinde bulunur.

Üzüm, ılıman iklim iklimlerde ve güneşli ya da  yarı gölge yerlerde yetişir. Humusça zengin, geçirimli toprakları  sever.
Üzüm asmasının  üretilmesi kolaydır, daha çok çubuk denilen çelikle üretilmektedir.
Üzüm, bir çok meyveye göre daha çok bakım istemektedir. Bu nedenle, 'Bağcının makası daima elinde olmalıdır' denir.
Üzüm bağı / sonbahar ( Seferihisar / İzmir )

Anadolu'da eski çağlardan beri üzümün yetiştirilmesi, kültür hayatımıza da girmesine neden olmuştur. Üzümle ilgili bazı atasözlerimiz şöyledir.

-Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun.
-Üzüm üzüme baka baka kararır.
-Üzüm üzüm iki gözüm.
-Üzümü ye bağını sorma.
-Yol üstünde bağı olanın başı dertten kurtulmaz.

Üzüm üzüme baka baka kararır !
( Kokulu üzüm - Vitis labrusca )

Bahçemde yetiştirdiğim bazı üzüm çeşitleri


Üzüm, en eski meyvelerden biridir

Sultaniye üzüm ( Vitis vinifera )
Çekirdeksiz-kurutmalık ve sofralık üzüm 
Sultaniye üzüm (kurutmalık ve sofralık )
Kıbrıs üzümü ( sofralık ) 
Razakı ( sofralık ) 
Razakı üzüm 
Kokulu üzüm  'izabella' ( Vitis labrusca ), Sofralık ve pekmezlik 
Üzüm çiçeği ( Kültür çeşitlerinde, erkek ve dişi organ aynı çiçekte bulunur, erseliktir.)

9 Mart 2010

ERİK AĞACI ( Prunus )


Erik ( prunus domestica )
Erik ( prunus domestica ), gülgiller ( rosaceae ) familyasından kışın yapraklarını döken ve  12 m. kadar boylanan  bir ağaçtır. 
Anavatanı yurdumuz ve Kafkaslardır. Melez bir tür olduğu sanılmaktadır. Çok fazla çeşidi vardır.
Yapraklarını açmadan önce,  mart- nisan  aylarında beyaz renkli çiçek açar.  Dünyada 2000, Türkiye'de ise 200 kadar çeşidi bulunmaktadır. Bütün dünyaya göçler ve savaşlar nedeni ile yayılmıştır. Yurdumuzun hemen hemen bütün bölgelerinde yetiştirilmektedir. Aşı ile üretilir.

Erik meyvesi,  renk, şekil ve tat bakımından çok farklıdır, değişik zamanlarda olgunlaşırlar. Taze ve kurutularak yenir, ayrıca reçeli ve pestili de yapılmaktadır.

Doğada yabani olarak yetişen  erik türlerinin  ağaçları dikenli olur. Bazı erik türleri süs bitkisi olarak yetiştirilir.
Erik, ılıman iklimlerde yetişir,  güneşli yerleri ve derin,  geçirimli, kireçli toprakları sever. Aşı ile üretilir.

Bir adı da güvem olan çakal erişi ( prumus spinosa )
                                                               Erik Türleri

- Çakal eriği ( prumus spinosa ):  Kışın yaprağını döken, soğuğa ve sıcağa dayanıklı dikenli bir çalı veya ağaçtır. Yurdumuzda doğal olarak yetişmektedir. 
--Kırmızı yapraklı erik ( prumus cerasifera ):  Süs bitkisi olarak yetiştirilen, kırmızı yapraklı  bir çalı veya ağaçtır.  Anavatanı Asya kıtasıdır.
- Yaban eriği  ( prunus divaricata ) : Kışın yaprağını döken, çalı veya ağaç formunda bir ağaçtır. Çok sayıda çeşidi vardır.( Yunus eriği, Alça, Alsa, Mamık gibi )

Papaz eriği
İtalyan eriği
Formosa eriği
Japon eriği
Erik çiçeği


2 Mart 2010

BAHAR VE KIR PAPATYALARI


Baharın sembolü kır papatyaları
Baharla özdeşleşmiş bir çiçektir kır papatyaları,kışın bittiğini, doğanın tekrar uyandığını ilk önce onlar bize müjdelerler.Kırlar bir başka güzel olur o zaman, koşmak,oynamak gelir içimizden,sevdiklerimize papatya toplarız. Sonbaharda oluşan hüzün ve ölüm duyguları papatyaların açmasıyla  yerini sevgiye,yaşama sevincine bırakır..Velhasıl sonbahar için sararan bir yaprak neyse ilkbahar içinde papatyalar odur
.
Bu nedenle şairler  ilkbaharla ilgili yazdıkları şiirlerinde en çok papatyalara yer vermişlerdir. Hakkın da en çok şiir yazılmış çiçeklerden birisidir kır papatyaları.


Şair Ali Aykar'ın baharı ' Papatya Mevsimi ' olarak olarak nitelediği şiirde bunlardan birisidir.Bu güzel şiir için kendilerine teşekkür ederiz.

PAPATYA MEVSİMİ

Mevsim papatya mevsimi
Gözlerimde yeşilim bin bir tonu
Okşar yaprağı
Okşar toprağı
Dağ taş,kurt kuş duyar sesimi
Koklar nefesimi...

Divane gönül sevda yorgunu
Yemiş bir Papatya vurgunu...

Mevsim papatya mevsimi
Yatağım çayır çimen
Titrer üstümde telli kavak
Salınır tarlada başak
Papatya delisiyim ben
Bahar yelleri esti mi

Divane gönül sevda yorgunu
Yemiş bir papatya vurgunu.
                                         Ali AYKAR