KÜPE ÇİÇEĞİ ( Fuşya )

Küpe çiçeği ( Fuchsia hyrida  )

Çocukluğumdan hatırladığım bir kaç  çiçeklerden biri  küpe çiçeği. Bahçemizde büyük bir teneke saksı içine dikilmiş bir küpe çiçeğimiz vardı,  oyun oynarken gizlice çiçeklerini koparır ve birbirimizin  kulaklarına  küpe yapardık. 
Geçen hafta, İzmir'de oturan küçük kızım yanımıza  ( Seferihisar )  gelirken bir  de küpe çiçeği getirdi.  Çocukluk yıllarım  gözümün önüne geldi. Zaman ne çabuk geçiyor. 

  

Gelin şimdi  bu güzel çiçeği biraz daha yakından tanıyalım. 

Küpe çiçeği ya da fuşya   tek bir bitkinin adı değildir, küpeçiçeğigiller ( Onagraceae ) familyasının fuşya (fuchsia ) cinsinden olan bitki türünün ortak adıdır.  Yüz kadar doğal türü ve süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla melezi ve kültür çeşidi vardır. Süs bitkisi olarak yetiştirilenlerlerin çoğu hybrid ( melez ) türler ve bunların çeşitleridir. 
Anavatanı, Amerika kıtasının  tropikal iklim görülen yerleridir. Ilıman iklimlerde yetişir.  Küpe çiçekleri otsu gibi görünsede, aslında çok yıllık ve yarı çalı formunda bitkilerdir. Genellikle kışın yaprağını dökerler.  Yazın ve sonbaharda çiçek açar, uzun bir çiçeklenme dönemi vardır.  Çiçekler sarkık ve boru şeklinde olup küpeye benzer. Türkçe adı buradan gelir, küpeli de denir.  Hasekiküpesi çiçeği  ( Aquilegia vulgaris ) ile akraba  değildirler.  

Taç ve çanak yapraklarının rengi farklıdır, bazı çeşitlerinin   çiçekleri ise katmerlidir. Kırmızı, pembe, mor, beyaz renklerde çiçek açar. Yaprakları yeşil renkli, yumurtamsı ve mızrak biçimindedir. 

Cins adı  Alman bitki bilimci Leonhart Fuchs ( 1501 - 1566 ) ithafen  verilmiştir.  

Küpe çiçekleri  ( Fuchsia hyrida  )

Süs bitkisi olarak yetiştirilen bazı fuşya ( fuchsia ) türleri şunlardır:

 - Fuchsia corymbiflora
- Fuchsia fulgens
- Fuchsia magellanica
- Fuchsia procumbens
- Fuchsia triphylla
Küpe çiçekleri havadar ve yarı gölge yerleri sever, yazın direk güneşte zarar görür. Yazın susuz kalırsa ölür  ancak  aşırı sulama  bitkinin kökünü çürütebilir. Bu nedenle toprağı kurumayacak şekilde düzenli bir şekilde  sulamak gerekir.  Toprağı  geçirgen, humuslu ve nemli olmalıdır. 

Kışın yapraklarını döken küpe çiçekleri böylece soğuktan kendini korur, hafif donlara dayanır. Fazla  sıcağı  sevmez.  

Bahçe ve  saksı çiçeği olarak yetiştirilir, özellikle askı saksılarda yetiştirilir. Yurdumuzun Karadeniz ve Marmara bölgeleri için idealdir, Ege ve Akdeniz bölgelerimiz için pek uygun değildir.  
Fazla bakım istemez, ilkbaharda derin bir budama yapılır.  Tohumla  ve çelikle üretilir.

Küpe çiçekleri ( Fuchsia hybrida )  

Arap küpelisi ( Fuchsia triphylla 'Thalia' )
Güney Amerika'ya özgüdür. Çiçekleri ince ve  sarkıktır. 

Küpe çiçeği ( Fuşya )

Küpe çiçeği ( Fuşya )

Halk arasında küpe çiçeğine' Küpeli'de denir.

Küpe çiçeği ( Fuchsia hyrida )

Bir adı da fuşya olan küpe çiçeği

 Çiçeklerin adlar ile ilgili  çok fazla efsane ve hikaye anlatılmaktadır.  Küpe çiçeği ile ilgili bu küçük hikayeyi de ben yazdım, umarım seversiniz.

Kaynaklar: Bahçem ve Ben ( Gülnar Önay ). Sevgili Bahçem ( Nejat Ebcioğlu ). Süs ve Sera Bitkileri ( Attilla Odabaş ). Wikipedia                                                 

                                                    HANIMIN KÜPESİ ( Hikaye )
Ulu hükümdar  sarayında oğluna  evleneceği kızı seçmesi için, ülkesindeki  bütün genç kızların katılacağı büyük bir  şölen düzenlemiştir.  Prensin beğendiği kız saraya hanım ( sultan) olacaktır. Bütün genç kızlar en güzel elbiselerini ve takılarını takarak saraya gelirler.

Prens, sarayın bahçesinde dolaşırken kulaklarında kırmızı çiçeklerden küpeler olan bir kız görür ve çok beğenir.  Çok yoksul oldukları için bu kızcağız,  kulaklarına küpe yerine bahçelerinden topladığı kırmızı renkli çiçekleri takarak gelmiştir.

Yarışma başlar ama,  prensin bahçede gördüğü kulağında kırmızı çiçekten  küpeleri olan  kız yoktur. Hükümdarın  emri ile, her yerde kulağında kırmızı çiçeklerden küpeler olan kız aranmaya başlanır. Sonunda,  güzel elbisesi ve takıları olmadığı için utanıp evine geri dönen fakir kız bulunarak saraya getirilir. Prens, babasına bu kızla evlenmek istediğini söyleyince düğün dernek kurulur, prens ile kırmızı  çiçekten küpeleri olan  kız malum gün sonunda evlenerek muratlarına ererler.

İşte o günden sonra bu  güzel çiçeğe  'hanımın küpesi' ya da ' küpe çiçeği' denir ve bu çiçeği takmanın genç kızlara uğur  getirdiğine inanılır.

A Kadir Bekçi

ADINI 'CİHANGİR' KOYDUK

Daha önce ki bir yazımda ( http://kadirbekci53.blogspot.com/2010/04/blog-post.html ), bahçem de yaşayan bir kaplumbağadan söz etmiştim.  Aynı kaplumbağa bu yıl havaların ısınması ile birlikte yeniden ortaya çıktı. Önce sebzelerimizi yediği için dışarıya bıraktık, ancak bir süre sonra tekrar geldi. Şimdi artık  ona alıştık, hep beraber yaşıyoruz.

Kaplumbağalar böcek ve bitkilerle beslenir.

Çiçeklerin tadını beğendi m? dersiniz.

Adını da 'Cihangir' koyduk. Cihangir, sebze ve çiçeklerimize zarar vermiş olsa da  onu seviyoruz. O da  bizi tanıyor ve artık  etrafımızda  korkmadan dolaşıyor. Burası bizim kadar onunda mekanı.

Cihangir eşimi dinlemiyor.

Beni daha çok sevmişe benziyor.

Bazen diğer canlıların da bizim gibi bu dünyada yaşamaya  hakkı olduğunu unutarak, onları yok etmeye çalışıyoruz.  Doğanın bir bütün olduğunu düşünmeden, sorumsuz  hareket ediyoruz. Peki diğer canlılar yok olursa, tek başımıza biz dünyada yaşayabilirmiyiz?

PETUNYA ÇİÇEĞİ ( Petunia )

Siyah petunya ( Petunia x hybrida / P. x atkinsiana )

Bütün dünyada çok sevilen  bir saksı ve bahçe  çiçeği  olan petunya ( petunia ), patlıcangiller ( Solanaceae ) familyasının 'petunia' cinsine mensup melez bir çiçektir.  Otuz beş kadar türü vardır. Anavatanı Güney Amerika ve Arjantin'dir.

Katmerli ve ebruli petunya çiçeği ( Petunia x hybrida / P. x atkinsiana )

Petuniai, fransızca bir kelimedir. Yaprakları tütüne ( petun ) benzediği için bu ad verilmiştir.  Ayrıca kalibroşa ( calibrachoe )  cinsinden olan  bitkilere de petunya denir. Bunların çiçekleri daha küçüktür ve daha bol çiçek açarlar. Sıcağa ve soğuğa daha fazla  dayanıklıdırlar. Asma saksılar için en ideal çiçeklerden biri kabul edilir. Yetiştirilmesi petunia  çiçekleri gibidir, çelikle üretilir. İngilizce adı  Milyon çanlar çiçeği ( Million Bells ) dir. Ayrıca, petunia ve calibrachoa türlerinden elde edilen  'petchoa' da bir başka  petunya türüdür. 

Kırmızı çiçekli kalibroşa petunya 
( Calibrachoa x petunia  )

Petunya,  her türlü iklime uyum sağlaması, bol  çiçek açması ve  kolay yetişmesi gibi nedenlerden dolayı, bütün dünyada popüler olmasına neden olmuştur.
Süs bitkisi olarak melez bir tür olan  Petunia x hybrida  ( Petunia x arkinsiana ) ve çeşitleri  yetiştirilir ( P. axillaris  ile P. integrifolia arasındaki tüm melez petunya türlerini kapsayan bir petunya bitkisi ).  

Petunya,  güneşli yerleri sever, gölge yerlerde  iyi gelişmez ve çiçek açmaz. Toprak bakımından fazla seçici değildir, geçirimli, humusça zengin toprakları sever. Toprağı kuruyunca sulanmalıdır, fazla su bitkinin kökleri çürütür. Soğuğu sevmez. 

Otsu bir bitki olan petunya  çok yıllık olmasına rağmen, daha çok mevsim çiçeği olarak yetiştirilir. Trompet / boru  şeklinde gösterişli çiçekler açar,  renk bakımından çok zengindir, ebruli ve katmerli  çiçek açan çeşitleri de yetiştirilmiştir. Yaprakları tütün yaprağına benzer, tüylüdür. 
Hem bahçe hem de saksı çiçeği olarak yetiştirilir, bazı çeşitleri geceleri  kokar.
Petunya, çelikle ve tohumdan üretilir.

Petunya ( petunia ) ve kalibroşa (  calibrachoa )    çiçekleri.

Yalınkat çiçekli petunya ( Petunia x atkinsiana )

Kırmızı çiçekli kalibroşa
( Calibrachoa x petunia )

Mor çiçekli kalibroşa
( Calibrachoa x petunia ) 

Kalibroşa ( Calibrachoa petunia ) 

Sarı çiçekli kalibroşa Calibrachoa x petunia 

Bir tür petunya çiçeği - Milyon çanlar çiçeği   ( Calibrachoa x petunia )

Sarkan katmerli  petunya çiçeği  ( Calibrachoa x petunia  )

Petunya çiçeği ( Petunia x hybrida )

Kaya bahçesi ve petunya çiçekleri
( Petunia x hybrida )

Katmerli ve ebruli petunya çiçeği
( Petunia x hybrida )

Siyah renkli  petunya çiçeği
( Petunia x hybrida )

Ebruli petunya çiçeği
( Petunia x hybrida )

Petunya çiçeği ( Asma saksıda )
( Petunia x hybrida ) 

Değişik renklerde petunya çiçekleri
( Petunia x hybrida ) 

Kırmızı petunya çiçeği ( Asma saksı )
( Petunia x hybrida )

Petunya çiçekleri ( Petunia x hybrida )

Kaynaklar: Wikipedia, Saksı Bitkileri El Kitabı ( Stephanıe Donaldson ve Peter Mchoy ).  

YER MİNESİ ( Verbena x hybrida )

Yer minesi ( Verbena x hybrida  )

Yer minesi ya da verbena, mineçiçeğigiller ( verbenaceae ) familyasından, 2022 türü olan bir bitki cinsinin ortak adıdır. Tek ya da  çok yıllık olan bu bitkiler otsu veya  yarı odunsudur. Bazı türleri, melezleri ve çeşitleri  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Bazı türleri eskiden beri  ilaç olarak kullanıldığından, latince 'sağlıklı olmak' anlamına gelen 'verbena' denir.  

Mine çiçeği ( Verbena officinalis )

Verbena officinalis ( Mine çiçeği ) ve Verbena  supina ( Güvercin otu ) yurdumuzda doğal olarak yetişir ve  eskiden beri çiçek ve yapraklar  bazı hastalıklaın tedavisinde kullanılmaktadır. Dikine büyür, küçük, pembemsi çiçeklidirler. 

Süs bitkisi olarak yetiştirilen verbena x hybrida ya da verbena hortensis ise doğal bir türdür değildir. Bazı verbena türlerinden ( Verbena speciosa )  melezleme yolu ile elde edilmişlerdir.  Hemen hemen her  renkte ( kırmızı, pembe, beyaz, sarı, mavi, turuncu, ebruli..vs. ) çiçek açan çok fazla çeşidi vardır. Yaprakları değişkendir.  Daha çok bahçelerde yer örtücü olarak kullanıldığı için 'yer minesi' denir.  Bir sap üzerinde, şemsiye şeklinde ve  toplu olarak çiçek açar.  

Mor mine çiçeği / Yalancı mine çiçeği
( Verbena tenuisecta )

Yalancı yer minesi / Yosun mine çiçeği  ( Verbena tenuisecta / V. aristigena / Glandularia aristigera ):   Bahçe mine çiçeği ile akraba bir bitkidir. Anavatanı Güney Amerika'dır. Yer örtücü olarak yetiştirilir. Yaprakları eğrelti otuna benzer, mor renkli çiçek açar. Çok yıllıktır. 

Süs bitkisi olarak yetiştirilen diğer önemli verbena  türleri ise  şunlardır:  Pürüzlü mine ( Verbena rigida ), İtalyan minesi ( Verbena tenera ), Mor mine ( Verbena speciosa ). Peru minesi ( Verbena  peruviana ) 

Yer minesi ( verbena ), yayılıcı, otsu ve çok yıllık bir bitkidir, ancak çoğu zaman mevsim çiçeği olarak yetiştirilir. Sıcağa ve kuraklığa dayanıklıdır.   Kaya bahçelerinde, bordürlerde daha çok kullanılır. Balkonlarda, asma saksılarda  da yetişir. 

Yer minesi güneşli yerleri ve nemli, geçirgen, organik madde bakımından zengin, verimli  toprakları sever. Soğuğa karşı kısmen dayanıklıdır. Yapraklarına su dokundurmadan, gece sulanmalıdır  Kuruyan çiçekleri  ve uzayan dalları kesilirse daha bol çiçek açar. Tohumla, çelikle ve ve kökten ayırma ile üretilir. 

Yer minesi ( verbena ),  özetle herkesin saksı ve bahçede yetiştirebileceği fazla bakım istemeyen buna karşı yaz boyu  bol çiçek açan güzel bir bitkidir. 


Not: Ağaç minesi ( lantana camara ), mineçiçeğigiller familyasından çalı formlu bir başka süs bitkisidir. 

Yer minesi ( verbena ) çiçekleri. İyi seyirler. 

Mor mine çiçeği ( Verbena aristigera ya da Verbena tenuisecta )  

Mor yer minesi ( Verbena tenuisecta ).

Mor yer minesi çiçeği / Yalancı mine çiçeği 
( Verbena tenuisecta  ).

Moryer minesi çiçeği   ( Verbena speciosa ).

Yer minesi ( Verbena x hybrida )

Yer minesi  ( Verbena x hybrida ya da V. peruviana  )

İki renkli  yer minesi çiçeği

Yer minesi ( Verbena peruviana  )

Beyaz renkli yer minesi  çiçeği

Pembe renkli yer minesi

Turuncu  renkli  yer minesi çiçeği

İki renkli bir  yer minesi çiçeği 
 ( Verbena x hybrida )

Değişik renkli bir başka  yer minesi çiçeği.
 

Pembe çiçekli yer minesi çiçeği (  Verbena x hybrida )

Mor renkli yer minesi çiçeği

Değişik renkli yer minesi çiçekleri

'Geleceğin  bütün çiçekleri bugünün tohumları altındadır.' Çin atasözü 

( Not: Bu yayın son olarak  27. 03. 2024 tarihinde güncellenmiştir. )