KÜPE ÇİÇEĞİ ( Fuşya )

Küpe çiçeği ( Fuchsia hyrida  )

Çocukluğumdan hatırladığım bir kaç  çiçeklerden biri  küpe çiçeği. Bahçemizde büyük bir teneke saksı içine dikilmiş bir küpe çiçeğimiz vardı,  oyun oynarken gizlice çiçeklerini koparır ve birbirimizin  kulaklarına  küpe yapardık. 
Geçen hafta, İzmir'de oturan küçük kızım yanımıza  ( Seferihisar )  gelirken bir  de küpe çiçeği getirdi.  Çocukluk yıllarım  gözümün önüne geldi. Zaman ne çabuk geçiyor. 

  

Gelin şimdi  bu güzel çiçeği biraz daha yakından tanıyalım. 

Küpe çiçeği ya da fuşya   tek bir bitkinin adı değildir, küpeçiçeğigiller ( Onagraceae ) familyasının fuşya (fuchsia ) cinsinden olan bitki türünün ortak adıdır.  Yüz kadar doğal türü ve süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla melezi ve kültür çeşidi vardır. Süs bitkisi olarak yetiştirilenlerlerin çoğu hybrid ( melez ) türler ve bunların çeşitleridir. 
Anavatanı, Amerika kıtasının  tropikal iklim görülen yerleridir. Ilıman iklimlerde yetişir.  Küpe çiçekleri otsu gibi görünsede, aslında çok yıllık ve yarı çalı formunda bitkilerdir. Genellikle kışın yaprağını dökerler.  Yazın ve sonbaharda çiçek açar, uzun bir çiçeklenme dönemi vardır.  Çiçekler sarkık ve boru şeklinde olup küpeye benzer. Türkçe adı buradan gelir, küpeli de denir.  Hasekiküpesi çiçeği  ( Aquilegia vulgaris ) ile akraba  değildirler.  

Taç ve çanak yapraklarının rengi farklıdır, bazı çeşitlerinin   çiçekleri ise katmerlidir. Kırmızı, pembe, mor, beyaz renklerde çiçek açar. Yaprakları yeşil renkli, yumurtamsı ve mızrak biçimindedir. 

Cins adı  Alman bitki bilimci Leonhart Fuchs ( 1501 - 1566 ) ithafen  verilmiştir.  

Küpe çiçekleri  ( Fuchsia hyrida  )

Süs bitkisi olarak yetiştirilen bazı fuşya ( fuchsia ) türleri şunlardır:

 - Fuchsia corymbiflora
- Fuchsia fulgens
- Fuchsia magellanica
- Fuchsia procumbens
- Fuchsia triphylla
Küpe çiçekleri havadar ve yarı gölge yerleri sever, yazın direk güneşte zarar görür. Yazın susuz kalırsa ölür  ancak  aşırı sulama  bitkinin kökünü çürütebilir. Bu nedenle toprağı kurumayacak şekilde düzenli bir şekilde  sulamak gerekir.  Toprağı  geçirgen, humuslu ve nemli olmalıdır. 

Kışın yapraklarını döken küpe çiçekleri böylece soğuktan kendini korur, hafif donlara dayanır. Fazla  sıcağı  sevmez.  

Bahçe ve  saksı çiçeği olarak yetiştirilir, özellikle askı saksılarda yetiştirilir. Yurdumuzun Karadeniz ve Marmara bölgeleri için idealdir, Ege ve Akdeniz bölgelerimiz için pek uygun değildir.  
Fazla bakım istemez, ilkbaharda derin bir budama yapılır.  Tohumla  ve çelikle üretilir.

Küpe çiçekleri ( Fuchsia hybrida )  

Arap küpelisi ( Fuchsia triphylla 'Thalia' )
Güney Amerika'ya özgüdür. Çiçekleri ince ve  sarkıktır. 

Küpe çiçeği ( Fuşya )

Küpe çiçeği ( Fuşya )

Halk arasında küpe çiçeğine' Küpeli'de denir.

Küpe çiçeği ( Fuchsia hyrida )

Bir adı da fuşya olan küpe çiçeği

 Çiçeklerin adlar ile ilgili  çok fazla efsane ve hikaye anlatılmaktadır.  Küpe çiçeği ile ilgili bu küçük hikayeyi de ben yazdım, umarım seversiniz.

Kaynaklar: Bahçem ve Ben ( Gülnar Önay ). Sevgili Bahçem ( Nejat Ebcioğlu ). Süs ve Sera Bitkileri ( Attilla Odabaş ). Wikipedia                                                 

                                                    HANIMIN KÜPESİ ( Hikaye )
Ulu hükümdar  sarayında oğluna  evleneceği kızı seçmesi için, ülkesindeki  bütün genç kızların katılacağı büyük bir  şölen düzenlemiştir.  Prensin beğendiği kız saraya hanım ( sultan) olacaktır. Bütün genç kızlar en güzel elbiselerini ve takılarını takarak saraya gelirler.

Prens, sarayın bahçesinde dolaşırken kulaklarında kırmızı çiçeklerden küpeler olan bir kız görür ve çok beğenir.  Çok yoksul oldukları için bu kızcağız,  kulaklarına küpe yerine bahçelerinden topladığı kırmızı renkli çiçekleri takarak gelmiştir.

Yarışma başlar ama,  prensin bahçede gördüğü kulağında kırmızı çiçekten  küpeleri olan  kız yoktur. Hükümdarın  emri ile, her yerde kulağında kırmızı çiçeklerden küpeler olan kız aranmaya başlanır. Sonunda,  güzel elbisesi ve takıları olmadığı için utanıp evine geri dönen fakir kız bulunarak saraya getirilir. Prens, babasına bu kızla evlenmek istediğini söyleyince düğün dernek kurulur, prens ile kırmızı  çiçekten küpeleri olan  kız malum gün sonunda evlenerek muratlarına ererler.

İşte o günden sonra bu  güzel çiçeğe  'hanımın küpesi' ya da ' küpe çiçeği' denir ve bu çiçeği takmanın genç kızlara uğur  getirdiğine inanılır.

A Kadir Bekçi