24 Nisan 2013

CANAVAR OTU ( Orobanş )

Canavar otu  ( Orobanche sp ) ve konakçısı  kişkiş otu ( scandis pecten - veneris ).
 
Bahçemin değişik  yerinde biten ve gittikçe çoğalan garip bitkinin, adının canavar otu olduğunu bu yıl öğrendim. Hani bazen çok sevdiğimiz tarafından  ihanete uğrayınca 'Koynumda yılan beslemişim' deriz ya, meğer ben de yıllardır  kır çiçeği diye canavar otu yetiştiriyormuşum da haberim yokmuş.
İşin şakası bir yana, bu bitkiye tanımıyorsanız neden  canavar otu dendiğini merak etmişsinizdir sanırım.
Çiftçilerin baş belası olan bu  bitkyi, gelin  biraz daha yakından tanıtayım.

Canavar otu bitkisi ( Orobanche sp. )

Eskiden halk arasında  verem otu ( Eskiden verem tedavisinde kullanıldığı için. ) denilen  canavar otu / orobanş  ( orobanche  ) tam asalak bir  bitkidir  ( Birde ökse otu gibi, ağaç dallarında yetişen yarı asalak olan bitkiler vardır. ). Tam asalak bitkiler klorofilsiz olduklarından ( yaprakları yoktur ) fotosentez yapamaz, bu nedenle besinlerini ve su ihtiyaçlarını başka bitkilerinkinden temin etmektedirler. Bu durum konakçı bitkinin zamanla  zayıflamasına, hatta  ölmesine neden olmaktadır.

Canavar otu, kültürü yapılan domates, patates, tütün, ayçiçeği, pamuk, havuç ve baklagiller tarlalarına büyük zarar vermektedir.  Bu yüzden adına  'canavar otu' denmesi çok da haksız sayılmaz.  Ancak bu yüzden  bitkiyi suçlamak anlamsızdır.

Orobanş ( orobanche ) cinsinin dünya üzerinde 100, Türkiye'de ise  40 kadar türü bulunmaktadır. Canavarotugiller ( Orobanchaceae )  familyasının orobanche cinsinden olan bu bitki türlerinin hepsi de otsudur.  Çiçekleri adaçayı çiçeğini andırır, türüne göre rengi  değişir. Yalancı köklerini konakçının köklerinin içine  sokarak onun suyunu  ve besini emerek yaşar.   Tarım alanlarında çıkması durumunda ürünlere büyük zarar verirler.

Canavar otları bazı yörelerimizde şu adlarla bilinir:  Yergöbeği, Zıpır, Kazık, Bahçecanavarı, Yersiki, Göge otu, Davun otu, Verem otu ....vs. gibi değişik adlarla bilinmektedir.
( Kaynak: Türkiye Bitki Adları Sözlüğü / Turhan Baytop, Türkiye Bitkileri Sözlüğü / Prof.Dr. Ertan Tuzlacı ).

Canavar otu / Orobanş ( Bahçemden )

Her canavar otu çok küçücük binlerce tohum verir. Uygun koşullar oluşuncaya kadar bunlar yıllarca toprakta ölmeden beklerler ve  konukçu denilen besleneceği bitkiye rastlayınca kökünde çimlenir. Daha sonra da sanki o bitkiyle hiç bir ilişkisi yokmuş gibi uzakta bir yerde, masum bir kır çiçeği edası ile ortaya çıkar. İlk defa görenler onu yabani bir orkide ( salep ) türü  sanabilir.
Canavar otunun yayılmasını önlemek için, tohum vermeden önce  koparılması gerekir. 

Canavar otları ( Doğadan )

Sarı renkli bir tür canavar otu

Canavar otu ( konakçısı marul ) 

( Bu yayın son olarak 09. 05. 2021 tarihinde güncellenmiştir. )

6 yorum:

  1. biliyorum bu bitkiyi gecen sen kirda gordum bir degisik bitki bir acaiplik oldugunu seziyor insan :) turkce adi guzelmis tesekkurler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Topraktan çiçek açarak çıkması ve konakcısından oldukca uzak bir yerde bitmesi benimde tuhavımı gitti,ilginç bir bitki.Sevgiyle kalın, sevgili Beste.

      Sil
  2. evet bu ot çifçilerin sinir olduğu bir bitki. ama bu zamana kadar nereye gittim kime sordumsa, kimse bi çaresini bulamamış. acaba bunun hakkında bir tavsiyeniz olur mu? nasıl kurtulabiliriz bu ottan.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu konuda yazılanlar dışında bir bilgim yok.Linki tıklayarak ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.http://arastirma.tarim.gov.tr/bmae/Belgeler/Liflet/Yabanc%C4%B1%20Ot/Canavarotu%20ve%20M%C3%BCcadelesi.pdf

      Sil
    2. Selamlar.bu ot bogasak otu.hakkında eskiden yazılmış faideler vardir.çokca yaratılmasında hikmetler vardır.aranızda birlesip yardımlasarak labaratuar incelemesi yaptirmanız Allahın hikmetini ortaya çıkaracaktir.zira önceden ilac yapılırmış

      Sil
    3. Merhaba, doğada hiç bir şey gereksiz değidir. Ben bu bitkinin bazı tarım ürünleri için zararlı olduğunu belirtmek istedim. Mutlaka bilmediğimiz yararları vardır. Bu nedenle bütün bitkiler bilimsel olarak incelenmesi gerekir. İlginiz için teşekkür ederim. Selamlar.

      Sil

Reklam amaçlı ve bitki isteği ile ilgili yorum göndermemenizi rica ederim. Bitki, çiçek satmadığımı bir kez daha belirtmek isterim.