ORTANCA ÇİÇEĞİ ( Hydrangea macrophylla )

Ortanca çiçeği ( Hydrangea macrophylla  )

Yurdumuzda  Hydrangeaceae / ortancagiller familyasın hydrangea cinsinden olan  bitki türlerine genel olarak  ortanca denir.  Çalı, küçük ağaç ya da sarılıcı  bitkilerden oluşan çok fazla ( 73  )  türü vardır.   Anavatanı Japonya, Uzak Doğu Asya ve Amerika'dır.  Bunlardan bazıları çiçekleri güzel olduğu için, dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilir.  Ülkemizde daha çok !büyük yapraklı ortanca!  ya da 'Fransız ortancası' (Hydrangea macrophylla ) ve daha önce bu türün altürü kabul edilen Hydrangea serrata ( dağ ortancası / danelbaşlı ortanca  )  türü ve kültür çeşitleri  yetiştirilmektedir. Ayrıca  meşe yapraklı ortanca, alaca yapraklı ve sarmaşık formunda türlerine de az da olsa  rastlanır.  

Dantelbaşlı ortanca çiçeği / Dağ ortancası 
( Hydrangea serrata   ). Çiçekleri ve yaprakları daha küçüktür. 

Ortanca çiçeği, ılıman iklimlerde yetişir, fazla sıcağı sevmez, soğuğa kısmen dayanıklıdır. Direk öğle güneşi almayan aydınlık, humusça zengin, nemli ve  yarı gölge yerleri sever.  Karadeniz ve Marmara bölgelerimizin iklimi ortanca  çiçeği  için daha uygundur. Çiçekleri, sürgünlerin ucunda şemsiyemsi - bileşik salkım oluşturur ve uzun ömürlüdür
Ortanca çiçeğinin kökleri yüzeydedir, bu nedenle susuz kaldığında yaprakları ve çiçekleri solar.  Suyu sevmesine rağmen, aşırı sulama  bitkinin köklerine zarar verir. 
Ortanca çiçeği, kışın soğuk geçen yerlerde ilkbaharda, Akdeniz iklimi görülen yerlerde ise sonbahar ve kışın  budanmalıdır. Yanlış ve zamansız budandığında çiçek açmaz. Bitki budanırken toprak yüzeyinden en az 20 cm. yukarıdan kesilmelidir. 

Ortanca çiçeğinin rengi  toprağın asit değerine (pH ) bağlıdır.

Ortanca,  beyaz, mavi, pembe ve kırmızı renklerde çiçek açar. Satın aldığınız pembe renkli bir ortanca çiçeği, diktiğiniz yerde mavi  renkte çiçek açabilir. Toprağın pH'ına tepki verir, rengini toprağın asit oranı, yani  pH  değeri belirler.
Ortanca,  pH  değeri düşük, asidik topraklarda mavi renklerde çiçek açarken, pH değeri yüksek olan alkalinli ( bazik ) topraklarda, pembe ve kırmızı renkli çiçek açmaktadır. Kireç oranın  çok  yüksek olması  yapraklarında sararmalara yol açar. 

Doğal rengi beyaz olan ortanca çiçeğinin mavi çiçek açtırmak için, toprağına çam yaprağı ve büyük baş hayvan gübresi verilmesi, asit oranını yükselteceği için  yararlı olabilir.  Tarım kireci toprağın asit oranı oranını düşürür,  pembe ve kırmızı çiçek açması için faydalıdır.
Karadeniz bölgesinde ortancaların daha çok mavi renkli çiçek açmaları, burada toprağın asit oranın yüksek olmasından dolayıdır.

Ortanca çiçeğinin fazla bilinmeyen bir özelliğide, taze yapraklarının yenmesi ve kurutulunca çayının olmasıdır. 

Daha çok park ve bahçelerde  yetiştirilen ortanca çiçeği büyük kaplarada yetiştirilir.   Ancak  ortanca  kapalı yerleri sevmez.Kışin soğuklanmaya ihtiyacı vardır. Ancak  kışın fazla  soğuk geçen yerlerde saksıya dikmekte yarar vardır.  Ortanca çiçeği, kökten ayırma ve çelikle üretilmektedir.

Ortanca çiçeği ( Hydrangea macrophylla )
Giresun

Ortanca çiçeği ( Hydrangea macrophylla )
Giresun 

Dantelbaşlı  kırmızı renkli ortanca çiçeği
(  Horttensia  serrata )

Mavi renkli ortanca çiçeği
(  Horttensia  macrophylla )

Ortanca çiçeği (  Horttensia  macrophylla )

Ortanca çiçeği (  Horttensia  macrophylla )

Meşe yapraklı ortanca ( Hydrangea quercifolia )

Kaynaklar. Vikipedi, Türkiye'nin Bütün Ağaçları Ve Çalıları ( Ünal Akkemik )

( Bu yayın son olarak 07. 06. 2022 tarihinde güncellenmiştir. )