KISMET AĞACI ( Klerodendrum )

Pembe çiçekli kısmet ağacı / Rus ortancası bitkisinin  genel görünümü 
( Clerodendrum bungei ).

Daha önce mineçiçeğigiller ( verbenaceae )  familyasından kabul edilen kısmet ağaçları ( clerodendrum ), ballıbabagiller ( Lamiaceae )  familyasından ağaç ve çalı formlu bir bitki cinsinin ortak adıdır.  Asya, Afrika ve Amerika'da yetişen çok fazla türü vardır. Bunlardan bazıları çiçekleri ve meyveleri güzel olduğu için, dünyanın farklı yerlerinde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.  Ülkemizde  doğal olarak yetişen  türü yoktur.  Clerodendrum bungei ve Clerodendrum trichotomum süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Ayrca kanayan kalpler sarmaşığı olarak bilinen  'Clerodendrum thompsoniae', süs bitkisi olarak yetiştirilen bir başka  klerodendrum ( clerodendrum ) türüdür. 

Pembe çiçekli klerodendrum / Rus ortancası 
( Clerodendrum bungei )

             PEMBE ÇİÇEKLİ KISMET AĞACI / RUS ORTANCASI ( Clerodendrum bungei ) 

Clerodendrum bungei, ballıbabagiller ( Lamiaceae )  familyasından, kışın yapraklarını döken, çalı formlu bir bitkidir. Çiçekleri güzel olduğu için süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Anavatanı Çin'dir, yetiştirildiği bir çok ülkede doğallaşmıştır. Bir çok ülkede istilacı bir bitki  kabul edilmektedir.   Yaprakları kötü kokuludur.  Allahtan yapraklarına dokunmadıkca,  ezmedikçe  kokmuyor. 

Hayal meyal bu çiçeği köyümden ( Giresun ) hatırlıyorum, evimizin hemen  yanındaki serendünün ( serender ) yanında, bahar gelince önce  yapraklarını  açar,  daha sonrada kışa  kadar pembe renkli  çiçekler verirdi.  Çok küçük olduğumdan, adına ne  dendiğini hatırlamıyorum. Oynarken, kötü koktuğu için yapraklarını birbirimizin burnuna tutardık.

Kısmet ağacı( clerodendrum ) cinsinin bu türüne ülkemizde; Pembe Klerodendrum, Rus ortancası, Meksika ortancası  denmektedir.
Klerodendrum ( clerodendrum ), eski Yunanca da  'şans ağacı' demektir. Uzakdoğuda bu ağacın şans getirdiğine inanılıyormuş. Tür adı, Rus botanikci Alexander von Bunge'ye itafen verilmiş. 

Geçen yıl komşum, bahçesini istila eden bu bitkileri söktürünce,  küçük bir fidanı bahçeme dikmiştim. Bu sabah çiçek açtığını görünce, çocukluğumdan  hatırladığım  bu bitkiyi tanıtmak istedim.  Umarım yararlı olur. 

Anavatanı Çin ve Kuzey Hindistan olan  pembe çiçekli klerodendrum ( Kısaca klerodendrum ya da kısmet ağacı deniyor ), yurdumuzda daha çok bahçelerde, parklarda yetiştirilmektedir.  Samsun dolaylarında ve Doğukaradeniz'de  doğal olarak da yetiştiği belirtiliyor.  Yani, artık  Türkiye'de doğal olarak yetişen ağaç ve çalılar arasında yer almaktadır. 

Pembe çiçekli klerodendrum ( Gövde  ve yaprak )

Pembe çiçekli kısmet ağacı, kışın soğuk yerlerde yaprağını dökmektedir, hatta çoğu zaman toprak üstü kısmı kurumaktadır. Özellikle nemli ve gevşek topraklarda yayılma özelliği gösterir.   Güneşli / yarı gölge  yerleri ve nemli, gübreli  toprakları  sever.   Soğuğa karşı dayanıklı bir bitkidir, dondan gövdesi  kurursa, ilkbahar da yeniden filizlenerek  kısa zamanda  çiçek açar.    

Pembe çiçekli kısmet ağacı, yaz aylarında başlayarak  kışa kadar çiçek açar. Çiçekleri pembe renkli, şemsiye görünümünde, bileşik,  güzel kokulu ve  dalların ucunda yer alır.  Mürver ve  ortanca çiçeğine benzer.  Bu nedenle Rus ortancası, Meksika ortancası da denir.  Ancak bu bitkinin ortanca çiçeği ( hydrangea ) ile bir akrabalığı yoktur. 
Kalp şeklindeki iri ve yeşil renkteki yaprakları ezilince, yukarıda da belirttiğim gibi  etrafa kötü bir kokulu salar. 

Clerodendrum bungei, yetiştirilmesi çok kolaydır, arsız bir bitkidir, yayılıcıdır, bu nedenle bahçenize dikmeden önce  bir daha düşünün derim. Sonra, komşumun durumuna düşmenizi istemem. Ayrıca, bahçeniz yoksa ya da yukarıda belirttiğim nedenlerden dolayı bahçenize dikmek istemezseniz saksıda da yetiştirebilirsiniz. 
Pembe çiçekli  kısmet ağacı, çelikle, kökten ayırarak ve tohumdan üretilmektedir.

Pembe çiçekli kısmet ağacı çiçeği ( Clerodendrum bungei )

Pembe çiçekli klerodendrum ( gonca )

Pembe çiçekli kısmet ağacı ( klerodendrum ) çiçeği
 ( Yakın çekim )

                                    HOŞ KISMETAĞACI ( Clerodendrum trichotomum ) 

Hoş kısmetağacı ya da fıstık ezmesi ağacı genel görünüşü 
 ( Clerodendrum trichotomum )

Klerodendrum ( clerodendrum ) cinsinin Türkiye'de  yetiştirilen ve  çok  sevilen bir başka türü de;  Hoş kısmetağacı' ya da  'Fıstık ezmesi ağacı' denilen Clerodendrum trichotomum'dır. Çiçekleri güzel koktuğu için ağaç yasemin de denir. Çalı, bazende küçük bir ağaç halindedir, kışın yaprağını döker.  

Hoş kısmer ağacı yaz aylarında güzel  kokan, çanak yaprakları mor, taç yaprakları pembemsi renkli çiçekler açar. Bitkinin siyah rekteki neyvesi, mor renkli çanak yaprakla beraber bulunur ve en az  çiçeği  dikkat çeker.  Anavatanı Çin, Japonya ve Kore'dir.  

Yurdumuzun Akdeniz iklimi görülen yerlerinde yetişir. Güneşli yerleri ve gübreli, geçirimli, kumlu  toprakları sever. Çelikle ve tohumdan üretilir.

Hoş kısmetağacı meyvesi ( Clerodendrum trichotomum )

Kaynaklar: Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof Dr. Ünal Akkemik ).Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Vikipedi ve internet siteleri.