22 Aralık 2010

SİZ HİÇ ÇARKIFELEK YEDİNİZ Mİ? ( Passiflora )


Mavi çiçekli çarkıfelek bitkisi ve meyveleri ( Passiflora caerulea )
Ülkemizde ki yaygın adı çarkıfelek olan  possiflora, passifloraceae ( Çarkıfelekgiller ) familyasını oluşturan sarmaşık formlü bir bitki cinsidir. Tropikal ve subtropikal iklim görülen yerlerde yetişen  567 türü bulunmaktadır.   Hızlı büyüyen, herdem yeşil veya kışın yaprağını döken,  odunsu gövdeli, sarılıcı tırmanıcı formlu bir bitki cinsidir. Anavatanı Güney Amerika'dır ( Brezilya, Peru ve Arjantin).  Çiçeklerinin şeklinden dolayı, yurdumuzda çarkıfelek denir. Ayrıca   saat çiçeği, fırıldak çiçeği, tutku çiçeği  de denir.  En tanınmış türleri şunlardır: 
- Mavi çarkıfelek çiçeği veya Mavi tutku çiçeği ( Passiflora caerulea )
- Çarkıfelek - meyve ( Passiflora edulis ) 
- Kanatlı çarkıfelek çiçeği ( Passiflora alata )
- Mor çarkıfelek çiçeği ( Passiflora incarnata )
- Kırmızı çarkıfelek çiçeği ( Passiflora racemosa )
- Sarı çarkıfelek çiçeği ( Passiflora lutea )
- Menekşe tutku çiçeği / Victoria çarkıfelek çiçeği ( Passiflora x violacea ). P. racomosa x P. caerulea'nın melezidir. 

Çarkıfelek ( passiflora ), yurdumuzda daha çok gösterişli çiçekleri nedeniyle  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Passiflora edulis ( çarkıfelek meyvesi ), yenilen  meyveleri için yetiştirilir ve tarımı yapılır. Sarı ve mor renkli meyveleri olan iki çeşidi vardır.   Ayrıca çok fazla melezi ve bunlardan elde edilmiş kültür çeşitleri vardır.  Ilıman  iklimlerde yetişir,  güneşli yerleri ve   nemli, kumlu,  gevşek  toprakları sever. Türlerine göre değişse de fazla soğuğu sevmez,  yazın düzenli olarak sulama ister.  Daha çok çardak, perggola, balkon ve duvarlara sardırılır.  Saksı çiçeği olarak da yetiştirilir.  Çelikle ve tohumdan üretilmektedir.

Bir  yıl kadar önce, çiçek amacı ile diktiğim mavi çiçekli çarkıfelek ( Passiflora caerulea ) meyve  vererek bize  sürpriz yaptı. Daha önce meyvesini görmemiştim, turuncu renkli, pimpon topu gibi bir şey, nar gibi içindeki tohumları  yeniyormuş. Ayrıca meyve suyu, kokteyl, tatlı ve dondurma yapımında da kullanılmaktaymış.

Ben yemedim,  eşim meraklı olduğu için  yedi. ancak yorum yapamadı. Tadı pek hosuna gitmedi sanırım.   
Avrupa'da lüks lokantalarda 'mutluluk meyvesi' olarak takdim edilen çarkıfelek, anlayacağınız bizim damak zevkimize  göre  değil.  Hani 'Eşek hoşaftan ne anlar' diye bir söz vardır ya,  bizim ki de o misal😜
Mavi çarkıfelek çiçeği ( Passiflora caerulea ) 
Olgunlaşmış mavi çiçekli çarkıfelek meyvesi
( Passiflora caerulea ) 
 
Mavi çarkıfelek - meyve  (  Passiflora caerulea )
Bir adı da saat çiçeği olan Passiflora caerulea  ( meyvesi )   .
Çarkıfelek meyvesinin nar gibi sulu olan  tohumları yenmektedir.
Menekşe tutku çiçeği, Victoria çarkıfelek çiçeği  
( Passiflora x violacea 'Victoria') 

Kaynaklar: Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof.  Dr. Ersin Yücel ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları  Ve Çalıları 8 Prof. DR. Ünal Akkemik ). Vikipedi  

9 yorum:

  1. Aşk olsun baba, ne demek "eşek hoşaftan ne anlar" anne duydun muuuuuuuuu? Bu arada bozulmadan muhafaza edilebiliyorsa ben çok merak ettim meşhur PASSİON FRUİT (Passiflora )'i Ulaş'la bana ayırınız birer tane

    YanıtlaSil
  2. Kimseyi kastetmedim,bilmediğimiz bir şey demek istedim.Çok var,bir kısmı daha olmamış.Siz çarkıfeleği boş verinde kayısı ve erik yemeye gelin.
    Sevgilerimle.

    YanıtlaSil
  3. merhaba bu bitkinin bana latincesini öğrene bilirmisiniz.Bende süs bitkileri satıyorum izmirde.teşekürler

    YanıtlaSil
  4. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  5. Cokda pahali o egzotik meyve burada. kivi gibi uyum sagladi bizim iklime demekki:) ne sanslisiniz.

    YanıtlaSil
  6. Değerli Beste,Çarkıfelek ülkemizde çiçek olarak yetiştiriliyor,meyvesinin yendiğini çoğu kimse bilmiyor.Türkiye'den selamlar.


    Özür;Daha önce yayınlanmış olan bu yazım,teknik bir hatadan dolayı yeniden yayınlanmıştır.

    YanıtlaSil
  7. kadir bey ben 3 senedir pasiflora yetiştiriyorum tekirdağda.fakat çok sayıda çiçek yapmasına rağmen hala meyve alamadım.önerilerinizi paylaşırsanız memnun olurum.iyi günler dilerim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Başta bu konularda uzman olmadığımı belirteyim.
      Bildiğim kadarıyla passiflora ( çarkıfelek ) erselik çiçekli bir bitki ( erkek ve dişi organ ayni çiçek üzerindedir. ) bu nedenle tozlaşma sorunu olamaz. Bu durumda meyve tutmamasının nedenini sıcaklık,rüzgar,bakı,yağmur.....gibi ekolojik faktörlerden kaynaklanmış olabilir.Tabi bu konuda kesin cevap vermek için bir uzmanın inceleme yapması gerekir.
      Benim tavsiyem yerini değiştirerek şansınızı denemeniz.Belki yeni konumu ile dış etkenler değişeceğinden meyve tutabilir.İyi günler dilerim.

      Sil

Reklam amaçlı ve bitki isteği ile ilgili yorum yapılmamasınını rica ederim. Bitki ve çiçek satmadığımı bir kez daha belirtmek isterim.