TARİHİ KORUYAN MUZUR AĞAÇ ( Teos Antik Kenti )

Yazıma  konu olan meşhur çitlembik ağacı ve Teos Antik Kenti'nin
 tarla duvarı için kullanılan taşları

Ağaçların, insanlık  için ne kadar yararlı ve önemli  olduğunu hemen hemen bilmeyen yoktur. Ancak, ağaçların tarihi nasıl koruduğunu merak ettiğinizi anlıyorum. Ağaçlar tabi ki tarihi korumazlar, amacım tarihi eserlerimize karşı olan sorumluluklarımıza dikkat  çekmek istedim. Bu nedenle yazıma  böyle bir  başlık attım. Kendi kendime de, sen artık bu işi öğreniyorsun diyorum. Hani hep anlatırlar ya köpek insanı değil de, insan köpeği ısırınca haber olur diye. Ben de konuya dikkat çekmek için böyle bir başlık seçtim. Yine de sizleri yanılttığım için özür dilerim, yazımım tamamını okuyunca bana hak vereceğinizi umuyorum.

Tarihte çok sayıda  uygarlığa ev sahipliği yapmış olan Anadolu'nun,  hemen hemen her köşesinde ayrı bir tarih yatmaktadır. Bizlere de bunları bulmak, çıkarmak ve  korumak düşmektedir. Ancak bu kültür varlıklarımızı iyi koruduğumuzu söyemek zor, bilerek veya bilmeyerek bunlara  zarar veriyoruz. Bu yüzden bir çok doğal ve kültür varlığımız yok oluyor. 

Gelelim anlatmak istediğim asıl konuya.  Teos Antik Kenti, yurdumuzdaki en önemli 12 İyon kentinden birisidir. Ancak halkımızın çoğu tarafından  burasının nerede olduğu dahi  bilinmemektedir. Bunun en önemli nedenlerinden biri de, buranın  hala gün ışığına çıkarılmamış olmasıdır.

Teos Antik Kenti, İzmir'e 50 km, Seferihisar'a 5 km. mesafededir.  Sığacık körfezinin kıyısında, liman şehri olarak kurulmuştur.  Tarihi, bazı kaynaklara göre MÖ.3000 yıllarına kadar dayanmaktadır. İyonlar zamanında dünyanın en önemli  ticaret ve sanat merkezlerinden biri  haline gelmiştir. İlk defa sanatçılar burada örgütlenmişlerdir.

Seferihisar, Anadolu Selçuklular zamanında Türklerin eline geçmiştir. Kanuni zamanında buradaki kale ( Sığacık Kalesi ) yeniden yapılarak bu günkü şeklini almıştır. Maalesef, bu kalenin yapımında  Teos Antik Kenti'nin taşları kullanılmıştır. Bu durum, Osmanlının  bilime ve  sanata nasıl baktığını göstermesi açısından da  önemlidir. Bir kısım taşlar ise; halk tarafından  ev ve  bahçe duvarı yapımında kullanılmıştır. Günümüzde ise,  sit alanı olmasına rağmen  çevresine  yazlık siteler kurulmuştur. Yine Teos'dan  25 km. uzaklıkta bulunan, bir başka İyon kenti olan  Lebedos Antik Kenti ( Ürkmez ) üzerinde yapılan kaçak binalar hala durmaktadır. 

Bu  yazıyı yazmama yol açan ise; Teos Antik Kenti yakınındaki bir çitlembik ( menengiç / muzur ağaç  ) ağacı oldu.  Bu ağaç, Teos Antik Kenti'nden sökülerek  yapılmış olan bir bahçe duvarının arasında bitmiş, büyüyünce de  taşlardan biri  köklerinin arasına sıkışmıştır. Bu yüzden  ağacın köke yakın kısmının aldığı  şekilden  dolayı ( erotik ), halk adını  'muzur ağaç' takmış.   Ağacı sökmeden Teos Antik Kenti'nden getirilen taşı  çıkarmak mümkün değil. Anlayacağınız ağaç, bizim yapmadığımızı yapmış, tarihi mermer taşını kökleri ile adeta   koruma altına almıştır. İnsanın  İçimden,  'Ağaç kadar bile olamadık' demek geliyor.

Teos Doğa Sporları Grubu olarak,  her yıl en az   bir kaç defa  Teos Antik Kenti ve çevresinde yürüyüş yapıyoruz. Burada 2010 yılında beri, yeni bir kazı çalışması yapılıyor ( Daha öncede burada farklı zamanlarda, bazıları yabancı bilim adamları tarafından olmak üzere dört kez kazı yapılmış. ). Ancak çalışmalar gördüğümüz kadarıyla  çok yavaş  yürüyor. Daha önceki kazılarda olduğu  gibi bundan da bir sonuç alınmıyacak gibi duruyorr, umarım ben yanılırım. Zira, dört yıldır yapılan kazılarda  gözle görülen bir şey ortaya çıkarılmamış. Halbuki, buranın bir an önce günyüzüne çıkarılması ve insanlığın hizmetine  sunulması gerekmektedir. Bunun içinde devletin  bu konuyu daha ciddi ve planlı bir şekilde ele alması gerekmektedir. Bu bizim ayni zamanda bütün  insanlığa karşı olan bir bir borcumuz olduğunu unutmamız gerekir. 

Yıllarca okullarda tarih dersleri okuttum. Öğrencilerime hep, tarihin geçmişle gelecek arasında bir köprü görevi gördüğünü anlatmaya çalıştım. Geçmişimizi bilmeden geleceğimizle ilgili doğru kararlar alamayacağımız bir gerçektir.

Bugün ülkemizde, 30 üniversitesinde  arkeoloji bölümü bulunmaktadır. Bu fakültelerden her yıl  2000 kadar arkeolog mezun olmaktadır,  bunların çoğunun işsiz olduğu söyleniyor. Üniversitelerimizden ve arkeologlarımızdan yararlanılarak,  tarihi  zenginliklerimiz daha kısa  bir zamanda  ortaya çıkarılabilir.
Ülkemizde yapılan arkeolojik  kazıların  çoğu yabancı arkeoloğlar  tarafından yapılmakta, bu sırada bazı eserler  yurt dışına kaçırılmaktadır, dah sonrada bunların  geri getirilmesiyle uğraşılmaktadır.

Hayata olumlu bakmaya çalışıyorum, bardağın boş değil dolu tarafını görmeye, yapıcı olmaya gayret ediyorum. Ancak, ülkemizin sahip olduğu çok  değerli kültür  varlıklarına yeterince sahip çıkılmamasına, bunların hala  insanların hizmetine sunulmamış olmasını ise;  ülkem adına üzülüyorum.

Teos Antik Kenti, Sığacık / Seferihisar

Teos Antik Kenti ( Odeon )