CEVİZ AĞACI VE NAZIM HİKMET

Ceviz ağacı ( Juglans regia )

Ceviz ( juglans ), cevizgiller  ( Juglandaceae ) familyasından, kışın yaprağını döken, 30 m. kadar boylanan,  geniş tepeli bir ağaç cinsidir. Meyvesi ve kerestesi  değerlidir. Bütün dünya üzerinde 30 yakın türü bulunmaktadır.  Yurdumuzda sadece 'Juglans regia' türü doğal olarak yetişir ( Doğu Anadolu Bölgesi ). Kültür olarak ise  bütün bölgelerimizde  yetiştirilir. Bazı yörelerde halk arasında  koz, yandak denir. 

Ceviz ağacının kökü ve yeşil kabukları boya yapımında ve eczacılıkta  kullanılmaktadır.
Nisan - mayıs aylarında çiçek açar, bir evcikli bir bitkidir. Fındık gibi erkek ve dişi çiçekleri aynı ağaçta fakat ayrı yerlerde bulunur, rüzgarla tozlaşır. Birleşik yapraklıdır, 5 - 9 yaprakcıktan oluşur ve  güzel kokuludur. 

Ceviz ağacı  çiçeği ( dişi ) 

Ceviz çiçeği ( erkek )

Ceviz meyvesi incelenirse, şekil olarak insan beynine çok benzediği görülmektedir. İşin ilginç bir yanı da, cevizin içinde bulunan ve başka hiç bir meyvede bulunmayan gümüş iyonlarının beyin için çok yararlı olmasıdır. Bu nedenle cevize, "beyin gıdası" da denir. Kolestrol  düşürücü  ve güç vericidir. 

Koz da denilen ceviz

Ceviz ağacı  meyvesi

Ceviz ağacı, meyvesi gibi ağacını da koruma altına almıştır. Kabuklarının zehirli olması nedeniyle zararlı böcekler ve hayvanlar ceviz ağacına yaklaşmaz. Bazı bitkilerin büyümesini engeller.  Zehirli bir madde  ( jugllon  ) yaydığı için altında oturulması ve uyunması  tavsiye edilmez ( baş ağrısı ve sersemlik yapar ). Ceviz ağacı güneşli yerler ve derin toprakları daha çok sever.  Tohumla ve aşı ile çoğaltılır. 

Ceviz ağacı ve çiçeği
Önde dişi, arkada ( püskül ) erkek çiçek.

Konu ceviz ağacı olunca, yazımı  Nazım'ın ünlü şiiri  ' Ceviz Ağacı ' ile bitirmek istedim. ( Nazım Hikmet bu şiiri Gülhane parkında sevgilisini beklerken, polislerden kaçmak için çıktığı ceviz ağacında yazmıştır.)
                                                              CEVİZ AĞACI
                                             
Başım köpük köpük bulut,
içim dışım deniz,
ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında,
budak budak, serham serham ihtiyar bir ceviz.
Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında.

Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında,
Yapraklarım suda balık gibi kıvıl kıvıl.
Yapraklarım ipek mendil gibi tiril tiril.
Yapraklarım ellerimdir tam yüz bin elim var,
Yüz bin elle dokunurum sana, Istanbul'a.
Yapraklarım gözlerimdir.Şaşarak bakarım.
Yüz bin gözle seyrederim seni, Istanbul'u.
Yüz bin yürek gibi çarpar, çarpar yapraklarım.

Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında,
Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında

                                                       Nazım Hikmet                                    

( Bu yayın 0. 05. 2024 tarihinde güncellenmiştir. )